Wees een manipulator te slim af!

23 augustus 2023 | Door redactie

Zinnen verdraaien, inspelen op schuldgevoel of insinuerend woordgebruik: het zijn stuk voor stuk geniepige trucjes van een manipulator. Een leidinggevende kan regelmatig te maken krijgen met dit soort onzichtbare machtspelletjes; of het nu tussen werknemers onderling is of in de omgang met een werknemer, andere leidinggevenden of directieleden. Hoe wapent een leidinggevende zich tegen manipulatie?

De verschillende partijen binnen een organisatie proberen allemaal hun belangen te behartigen. Ze zullen een leidinggevende proberen te overtuigen van hun gelijk of plannen. Daar is niets mis mee. Manipulatie gaat echter veel verder dan dit soort beïnvloeding. Bij manipulatie of emotionele chantage probeert iemand een ander iets te laten doen of zeggen wat hij eigenlijk niet wil of vindt, en dat op een indirecte manier. Gelukkig bestaan er technieken die beschermen tegen manipulatie.

Een manipulator herkennen

Het is nog niet zo gemakkelijk om manipulatie te herkennen. Zo kan een manipulator om zijn eigen voorstellen en argumenten extra kracht te geven, gebruik maken van insinuerend woordgebruik door termen als ‘logisch’, ‘overkoepelend’, ‘dynamisch’ of ‘het algemeen belang’ te gebruiken. Ook praat hij normerend door bijvoorbeeld de leidinggevende belachelijk te maken met opmerkingen zoals: ‘Hoe kunt u dat nu denken?’ of ‘Hoe is het mogelijk dat u…’. Of houdt hij zich van de domme. Hij snapt dingen niet of vindt het ingewikkeld, in de hoop dat de leidinggevende met een ander plan komt. De manipulator probeert de manager onzeker te maken door bijvoorbeeld afwisselend vriendelijk en verontwaardigd, aardig en geïrriteerd te doen.

Overbluffen en charmes gebruiken

Daarnaast kan hij stellig zijn. Zijn voorstel is dé oplossing in de hoop de leidinggevende te overbluffen zodat hij instemt. Ook kan hij zijn charmes gebruiken om de aandacht van de leidinggevende af te leiden, zielig doen of inspelen op schuldgevoel. Een vaak gebruikte tactiek is ook op voorhand begrip tonen voor bezwaren, bijvoorbeeld: ‘Ik weet dat u eigenlijk iets beters te doen hebt, maar zou u toch hier toch even naar kunnen kijken?’. Of een te opgewekte of vriendschappelijke houding aannemen om het gevoel van jongens-onder-elkaar die het elkaar niet moeilijk maken op te wekken. Zo is het voor de leidinggevende lastiger om aan zijn eigen standpunten vast te houden.

Zelfkennis is van levensbelang

Een grote portie zelfkennis is van levensbelang als een leidinggevende zich wil wapenen tegen manipulatie. Als een manager zijn eigen kwetsbare plekken kent (artikel), herkent hij ook eerder welke strategie een manipulator gebruikt om zijn zin te krijgen en is hij er minder vatbaar voor. Het helpt ook om duidelijk en consequent te zijn over de regels in de organisatie. Zo heeft de manipulator snel door dat de manager niet over te halen is en niet in discussie gaat (e-learning). De leidinggevende kan om manipulatie tegen te werken:

  • Veel vragen stellen (tool). De ander denkt na over antwoorden en heeft minder gelegenheid om berekenend te zijn.
  • De boodschap herhalen en nieuwe argumenten vermijden. Op deze manier 'neutraliseert' de leidinggevende de manipulator en is er geen ruimte voor discussie.
  • De neiging om te rechtvaardigen of uit te leggen vermijden. Maak gebruik van uitdrukkingen zoals: 'Daar kunnen we later op terugkomen' of 'Dat bevat mogelijk enige waarheid'.
  • Laconiek reageren als iemand op emoties probeert in te spelen. Dit kan verwarrend zijn voor een manipulator.
  • Humor gebruiken. Humor ondermijnt de veronderstelde controle van een manipulator over de situatie.
  • Goed ademhalen. Af en toe diep ademhalen bevordert het denkvermogen en vastberadenheid.

 

Bijlagen bij dit bericht