Met strakkere regels wil het kabinet voorkomen dat ondernemers uit de markt worden gedrukt door ‘bijklussende’ overheden. Maar die aanscherping gaat ondernemers nog lang niet ver genoeg, zo blijkt uit de reacties op de internetconsultatie voor het wetsvoorstel.
In de Wet markt en overheid staan gedragsregels voor overheden die de markt op gaan (tools). Die regels moeten ervoor zorgen dat er geen oneerlijke concurrentie is met ondernemers, bijvoorbeeld doordat overheden onder de kostprijs werken. De wet kent echter ook een uitzonderingsregel, die ondernemers al langer een doorn in het oog is. Als het namelijk gaat om activiteiten van ‘algemeen belang’, gelden de gedragsregels niet, en kan de overheid dus gewoon de markt op. Met name lokale overheden blijken deze uitzonderingsregel regelmatig te gebruiken.
In het wetsvoorstel staan scherpere regels voor het inroepen van de uitzonderingsregel. Zo’n besluit moet bijvoorbeeld veel beter onderbouwd zijn. En ondernemers moeten altijd inspraak krijgen, voordat de overheid een definitief besluit neemt.
Maar die aanscherping legt de oneerlijke concurrentie nog lang niet genoeg aan banden, blijkt uit de reacties van ondernemersorganisaties op de internetconsultatie. MKB-Nederland en VNO-NCW denken niet dat meer eisen stellen aan de motivering helpt om te zorgen dat overheden minder gebruikmaken van de uitzondering. Ze nemen hetzelfde besluit en voldoen vervolgens aan de motiveringseisen. Ook de ondernemersvereniging voor de horeca, KHN, zit op die lijn. De organisatie constateert dat er weliswaar meer eisen gesteld worden, maar dat het inroepen van de uitzondering voor een overheid niet veel moeilijker wordt, mits de procedure netjes wordt gevolgd.
Dat er meer inspraak komt voor ondernemers helpt volgens MKB-Nederland en VNO-NCW ook niet zoveel. Nu kunnen ondernemers al tegen zo’n 70% van de overheidsbesluiten in bezwaar of beroep. Als dat straks 100% wordt maakt dat geen merkbaar verschil, aldus de ondernemersclubs. Zij zien dan ook het liefst dat de uitzonderingsregel helemaal geschrapt wordt. Sterker nog: er zou een wettelijk bindende lijst moeten komen met activiteiten die overheden niet meer op de markt mogen aanbieden. Dat zijn dan diensten die het bedrijfsleven al volop aanbiedt.
Ook KHN ziet het meest in zo’n ‘nee, tenzij’-variant. De overheid mag niet de markt op, tenzij ze ‘keihard kunnen onderbouwen’ waarom dat noodzakelijk is.