Een register voor grootaandeelhouders van Nederlandse ondernemingen moet volgens de overheid bijdragen aan meer transparantie en helpen fraude en witwassen aan te pakken. Maar het huidige wetsvoorstel schiet door in de transparantie, zo is de teneur in de reacties op de internetconsultatie.
In het register komen gegevens van zogenoemde ‘ultimate beneficiairy owners’ (UBO) te staan. Dat is in dit geval omschreven als een natuurlijk persoon met een belang van minstens 25% in een vennootschap (tools). Eenmanszaken, verenigingen van eigenaren en kerkgenootschappen zijn uitgezonderd van het register. Het UBO-register is onderdeel van de Europese witwasrichtlijn, die Nederland dus ook in nationale wetgeving moet omzetten. Voor 26 juni moet dat gebeurd zijn, terwijl de internetconsultatie nu pas net is afgerond.
Uit het wetsvoorstel voor het register blijkt bovendien dat de basisgegevens voor iedereen toegankelijk zijn. Dat schiet bij veel organisaties in het verkeerde keelgat. Volgens het Register Belastingadviseurs (RB), de beroepsorganisatie voor fiscaal adviseurs, gaat de openbaarheid ten koste van de privacy en veiligheid van alle UBO’s, ‘dus ook van het overgrote goedwillende en rechtgeaarde deel ervan’.
Het RB wijst erop dat de Europese richtlijn niet voorschrijft dat het register openbaar moet zijn, terwijl de basisgegevens die iedereen tegen een kleine vergoeding kan opvragen volgens het RB veel houvast bieden om UBO’s te traceren. De beroepsorganisatie pleit dan ook voor een register dat in principe niet openbaar is. Alleen organisaties of personen met een legitiem belang zouden dan inzage krijgen. Ook de belangenorganisatie van notarissen zit op die lijn.
Advieskantoren BDO en PwC vragen in hun reactie eveneens aandacht voor het recht op privacy van de UBO’s. Dit is eigenlijk al sinds de aankondiging van het register een heikel punt. Ook bijvoorbeeld uit de hoek van familiebedrijven kwam kritiek. De organisatie van bestuurders van goede doelen vreest een leegloop als ook de UBO’s van filantropische instellingen in het register komen.