Ondernemers keren doorgaans een deel van hun winst uit als dividend en laten een deel van de winst in de onderneming zitten. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft nu een schatting gemaakt van wat de omvang van deze ‘opgepotte’ winst is. Voor 2019 kan dat grofmazig geschat oplopen tot maximaal € 28 miljard.
Het CBS heeft de rekenoefening gedaan omdat er soms kritiek klinkt op de cijfers van het statistiekbureau over het inkomen van zelfstandigen. De kritiek komt erop neer dat het deel van de winst dat in de onderneming blijft niet terugkomt in de inkomenscijfers van het CBS. Terwijl je volgens critici zou kunnen zeggen dat dit deels ook inkomen of vermogen is voor de ondernemer.
In de statistiek is het echter pas als inkomen als de ondernemer de aandelen in de onderneming verkoopt, of als de onderneming dividend uitkeert. Dan moet de ondernemer namelijk belasting betalen in box 2 van de inkomstenbelasting. Het CBS wijst er in een toelichting op dat dit geheel in lijn is met internationale afspraken over de statistieken. Maar het bureau heeft toch een verkenning gedaan, om te zien of op basis van de beschikbare gegevens een goede inschatting te maken valt. Het CBS gebruikt een optelsom om de opgepotte winst te schatten. Namelijk de toename van de oudedagsreserve (artikel) van een eenmanszaak plus de aanspraak van niet-uitgekeerde winst van houders van een aanmerkelijk belang.
Voor het onderzoek is gekeken naar het jaar 2019. Daarbij komt het CBS uit op 346.000 personen met ‘mogelijk opgepotte’ winst. Daaronder zijn 268.000 houders van een aanmerkelijk belang, zoals directeuren-grootaandeelhouders (dga’s). Het totale bedrag aan opgepot inkomen komt voor het jaar 2019 uit op € 28 miljard. Directeuren lijken volgens het CBS meer winst op te potten dan dat zij als dividend uitkeren: € 21 miljard blijft in de onderneming en € 16 miljard is uitgekeerd. Ook is de ontwikkeling van de opgepotte winst volgens de onderzoekers veel minder grillig dan de dividenduitkeringen. Bekend is dat er bijvoorbeeld in 2014 een enorme piek zat in de dividendbetaling, vanwege een eenmalige verlaging van het tarief in box 2. Het bedrag aan opgepotte winst kent in de periode tussen 2011 en 2020 een veel gelijkmatiger verloop.
Het CBS noemt het onderzoek nadrukkelijk een eerste verkenning. Want voor de berekening is er onder meer vanuit gegaan dat de hele bedrijfswinst bestemd is voor aandeelhouders. Terwijl een deel van dit geld bedoeld zal zijn voor investeringen in de onderneming. Onder meer op dat punt moet de rekenmethode dus nog verder verfijnd worden. Maar het onderzoek past wel in de lopende discussie over het belasten van vermogen. Eerder uitte bijvoorbeeld De Nederlandsche Bank al kritiek op het ‘spaaroverschot’ in het mkb. Het aanpakken van vermogensongelijkheid is ook aan de orde geweest bij het debat over het regeerakkoord van het nieuwe kabinet. En ook het wetsvoorstel dat ‘excessieve’ leningen van dga’s van hun eigen bv moet aanpakken past in die discussie. Daarmee wil de regering namelijk voorkomen dat dga’s veel winst in de bv laten, dat geld uitlenen en zo de belastingrekening uitstellen of zelfs afstellen.