Veiligheid op het werk is een belangrijk thema voor zowel de ondernemingsraad (OR) als de Inspectie SZW. Zo moet de OR de naleving van de voorschriften op het gebied van arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden en arbeids- en rusttijden binnen de organisatie bevorderen. De OR kan de Inspectie uitnodigen voor een controle, maar ook meelopen tijdens een onaangekondigde controle.
De Inspectie SZW speelt een belangrijke rol bij het controleren en handhaven van de veiligheids- en gezondheidsregels in organisaties. De inspectiedienst kan onaangekondigd een bezoek brengen aan een organisatie, maar dat kan ook op uitnodiging, bijvoorbeeld van de OR. De OR heeft immers de speciale taak om de naleving van de voorschriften op het gebied van arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden en arbeids- en rusttijden te bevorderen (artikel 28 van de Wet op de ondernemingsraden, WOR). Bovendien mag de OR tijdens de controle (aangekondigd of niet) meelopen met de inspecteur. Bij een vooraf aangekondigde inspectie krijgt de werkgever schriftelijk bericht van de datum, het tijdstip en het doel van het bezoek. Bij een onaangekondigde controle kan de inspecteur de bestuurder verzoeken om een vertegenwoordiging van de OR te regelen.
Vraagt de OR de Inspectie om een onderzoek in te stellen, dan is de inspectiedienst volgens de Arbowet verplicht om daar zo snel mogelijk gehoor aan geven. De OR doet er verstandig aan om de Inspectie niet zomaar in te schakelen. Om een goede relatie met de bestuurder te behouden, is het slimmer om eerst met de bestuurder in overleg te gaan en de aandachtspunten rond de arbeidsomstandigheden te bespreken. Ook kan de OR op basis van het initiatiefrecht (artikel 23, lid 3 WOR) een concreet voorstel aan de bestuurder doen om de knelpunten te verhelpen. De bestuurder is dan verplicht om over dat voorstel met de OR in overleg te gaan. Besluit hij om het advies van de OR niet op te volgen, dan moet hij dat zo snel mogelijk, schriftelijk en onderbouwd laten weten aan de OR.
Voor OR-leden die actief aan de slag willen gaan met veilige arbeidsomstandigheden is het raadplegen van de achterban een goed startpunt. Zo krijgt de OR een completer beeld van de veiligheid van werknemers op en rond de werkvloer in de dagelijkse praktijk. Dat kan bijvoorbeeld door het rondsturen van een enquête of door het organiseren van een bijeenkomst of een inloopspreekuur. Daarnaast kan de OR Arboportaal.nl, de website van het ministerie van SZW, raadplegen. De OR kan de informatie op deze site naast de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) van hun organisatie houden om na te gaan of er zaken ontbreken of verbetering nodig hebben.