Maatregelen uit regeerprogramma voor personeel en arbeid

De verantwoordelijke ministers en staatssecretarissen hebben een deel van de afspraken uit het hoofdlijnenakkoord de afgelopen maanden omgezet in maatregelen, al zijn deze nog niet altijd even concreet. Voor werkgevers en werknemers zijn in ieder geval de volgende maatregelen belangrijk:

Maatregelen voor werkzekerheid

Om Nederlanders meer zekerheid te bieden over werk en inkomen, heeft het kabinet in het regeerprogramma aangegeven de volgende wetsvoorstellen door te zetten:

• De voorstellen voor de Wet meer zekerheid flexwerkers en de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten moeten uitzendkrachten, oproepkrachten en tijdelijke werknemers beter beschermen.
• Het voorstel voor de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden moet verduidelijken wanneer iemand als werknemer of als zelfstandige werkt.
• Het voorstel voor de Wet basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen moet zzp’ers beter beschermen tegen verlies van inkomen en zorgen voor een gelijker speelveld tussen zzp’ers en werknemers.

Daarnaast wil het kabinet meer werken financieel aantrekkelijker maken door een lastenverlichting op arbeid en het verlagen van de zogeheten marginale druk. Zo komt er een nieuwe, lagere belastingschijf in de inkomstenbelasting (IB). Dat betekent dat alle Nederlanders wat minder inkomstenbelasting over het eerste deel van hun inkomen gaan afdragen.

Vereenvoudigen toeslagen en regelingen

Om het socialezekerheidsstelsel, de toeslagen en de inkomstenbelasting te vereenvoudigen, wordt er wetgeving voorbereid of wetgeving doorgezet om onder meer:

• de kinderopvangtoeslag te vervangen door een nieuw financieringsstelsel, met een hoge inkomensonafhankelijke vergoeding voor alle werkende ouders;
• de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) te verbeteren en vereenvoudigen, op basis van de aanbevelingen van de Onafhankelijke commissie toekomst arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS);
• de Toeslagenwet en de Werkloosheidswet (WW) te vereenvoudigen. Ten aanzien van de WW opperden de partijen in het hoofdlijnenakkoord om de opzegtermijn van arbeidsovereenkomsten te verlengen in combinatie met een poortwachterstoets WW bij UWV en/of een verkorting van de duur van de WW-uitkering tot 18 maanden. De vakbonden zijn hier fel tegenstander van. Momenteel is de maximale WW-duur 24 maanden.

Plannen voor arbeidsmigratie

• De aanbevelingen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten (commissie-Roemer) worden uitgevoerd. Het eerdergenoemde toelatingsstelsel voor uitleners moet malafide uitzendbureaus aan banden leggen.
• Het kabinet gaat de mogelijkheid verkennen om uitzendwerk in bepaalde sectoren te verbieden of organisaties te verplichten een minimumpercentage arbeidskrachten in dienst te nemen.
• Het boetebeleid voor de Wet arbeid vreemdelingen wordt aangepast, onder meer door opzet en grove schuld zwaarder te beboeten.
• De (salaris)eisen van de kennismigrantenregeling worden mogelijk aangescherpt en verhoogd.
• Werkgevers van arbeidsmigranten moeten afspraken maken met gemeenten over waar hun tijdelijke werknemers worden gehuisvest en krijgen meer ruimte om arbeidsmigranten te huisvesten op het eigen terrein.
• Werkgevers van arbeidsmigranten worden verantwoordelijk voor overlast en kosten van arbeidsmigranten zonder reguliere huisvesting.
• Het kabinet wil de arbeidsparticipatie van gezinsmigranten, statushouders en asielzoekers van wie de kans groot is dat zij een asielvergunning krijgen, vergroten.

Arbeidsmarktkrapte blijft een belangrijke uitdaging

Het kabinet verwacht dat de arbeidsmarktkrapte een belangrijke uitdaging zal blijven. Om de economie en arbeidsmarkt te moderniseren en de wendbaarheid van de arbeidsmarkt te vergroten, zet het kabinet in op vijf ‘lijnen’:

• Kiezen voor kwaliteit van werk door mensen eerlijk loon en goede arbeidsomstandigheden te geven, met zekerheid over hun toekomst (contractsituatie en (door)ontwikkelmogelijkheden).
• Versterken van de economie door kritisch te kijken naar welk werk wordt gestimuleerd en keuzes te maken over het werk van de overheid. Het aantal ambtenaren en de externe inhuur wordt hierdoor substantieel teruggebracht. Ook wordt de regeldruk verminderd, onder meer door het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) al gelijk bij het bedenken van beleid en wetgeving te betrekken, en niet pas verderop in het wetgevingsproces.
• Verhogen van de productiviteit door innovatie en technologie. Binnen de zorg wordt bijvoorbeeld ingezet op artificial intelligence (AI).
• Vergroten van duurzame arbeidsmarktparticipatie, bijvoorbeeld door mensen die nu nog niet meedoen op de arbeidsmarkt, waaronder ouderen, te stimuleren en belemmeringen voor hen weg te nemen. Daarnaast neemt het kabinet maatregelen om werkenden meer uren te laten werken, onder meer door te zorgen dat meer werken loont.
• Verbeteren van de match tussen werkzoekenden en werkgevers, bijvoorbeeld door publieke en private dienstverlening op het gebied van werk en scholing via één Werkcentrum per arbeidsmarktregio aan te bieden.

Overige relevante maatregelen

• Er wordt wetgeving voorbereid die de compensatie van de transitievergoeding bij ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid beperkt tot kleine werkgevers (minder dan 25 werknemers). Grotere werkgevers krijgen geen compensatie (infographic).
• Het kabinet wil de verduurzaming van het wagenpark blijven stimuleren, maar de elektrische rijder gaat wel eerlijk bijdragen om de opbrengsten op de lange termijn houdbaar te houden. Daarnaast komen subsidies voor elektrische auto’s per 2025 te vervallen.
• De bescherming van klokkenluiders wordt versterkt. Dat gebeurde ook via de Wet bescherming klokkenluiders.
• Het voorstel voor de Wet strategisch personeelsbeleid bevordert goed werkgeverschap door scholen, bijvoorbeeld met meer vaste contracten en minder externe inhuur van leraren. Dat maakt het beroep van leraar aantrekkelijker. Het wetsvoorstel wordt begin 2025 aangeboden aan de Tweede Kamer.
• Er komt een wetsvoorstel dat organisaties dwingt om te verduidelijken waarvoor modellen en algoritmes bedoeld zijn en gebruikt kunnen worden.
• Om mensen de ruimte te bieden om voor hun naasten te zorgen, werkt het kabinet aan een vereenvoudiging van het verlofstelsel, onder meer door het samenvoegen van het kort- en langdurend zorgverlof tot het ‘mantelzorgverlof’.
• Het voorstel voor de Wet van school naar duurzaam werk, dat later dit jaar aan de Tweede Kamer wordt aangeboden, moet jongeren helpen bij de overgang naar werk.
• Verlaging van de premie voor het Arbeidsongeschiktheidsfond (Aof) ter compensatie van een hogere werkgeversbijdrage Zorgverzekeringswet (ZVW). De inkomensafhankelijke bijdrage ZVW (infographic) stijgt onder meer door de verlaging van het eigen risico in de zorg (per 2027). 
• Het kabinet blijft zich inzetten voor om- en bijscholing via ‘leven lang ontwikkelen’ (LLO).

Financiële onderbouwing op Prinsjesdag

Aankomende dinsdag 17 september is het Prinsjesdag (infographic) en volgen met de Rijksbegroting en de Miljoenennota een financiële onderbouwing van de regeringsplannen voor het komende jaar. Dan verschijnt op rendement.nl ook een verdere uitwerking van alle relevante maatregelen voor ondernemers, werkgevers en werknemers. Of alle beoogde maatregelen ook daadwerkelijk doorgang vinden, moet de komende regeerperiode blijken.