Werken volgens de Arbeidstijdenwet in negen stappen
De Arbeidstijdenwet (ATW) maakt de grenzen van de arbeidstijden voor zowel werkgevers als werknemers duidelijk. Daarnaast bevat de wet allerlei regels op het gebied van werk- en rusttijden, nachtdiensten en ploegendiensten en voor kwetsbare groepen werknemers, zoals zwangere vrouwen en jongeren.
Houdt een werkgever zich niet aan de regels en werken zijn werknemers vaker of langer dan volgens de ATW is toegestaan, dan riskeert hij een boete van de Arbeidsinspectie. Deze toolbox zet alle aandachtspunten op een rij, inclusief de rol van de ondernemingsraad
-
1
Download de interactieve inhoudsopgave
Werken volgens de Arbeidstijdenwet in negen stappen
Voorkom boetes door overtreding van de regels voor werktijden en rusttijden
In de Arbeidstijdenwet (ATW) en het Arbeidstijdenbesluit (ATB) is geregeld hoeveel werknemers mogen werken en hoeveel pauze en rusttijd ze daarbij minimaal moeten krijgen. Houdt een werkgever zich niet aan die voorschriften, dan riskeert hij een boete van de Nederlandse Arbeidsinspectie.
Voor kwetsbare groepen werknemers en voor bijzondere situaties bevatten de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit extra regels op het gebied van werk- en rusttijden. Daar moet je organisatie zich natuurlijk ook aan houden. Ook voor het wijzigen van de werktijden bestaan duidelijke voorwaarden.
In deze toolbox staan alle regels en aandachtspunten rondom arbeids- en rusttijden op een rij.
Elke titel in de interactieve inhoudsopgave bevat de link naar het betreffende onderdeel op Rendement Online. Deze inhoudsopgave is ook te gebruiken als checklist: je kunt items afvinken als je wilt bijhouden welke onderdelen je hebt afgerond. -
2
Wat regelt de Arbeidstijdenwet?
Arbeids- en rusttijden
Infographic Arbeidstijden Publicatiedatum: 04-05-2022
In de Arbeidstijdenwet (ATW) en het Arbeidstijdenbesluit (ATB) staat alles over werk- en rusttijden van werknemers. In de ATW vindt u de regels terug voor alle werkenden van 18 jaar en ouder. Het ATB bevat aanvullingen en uitzonderingen op de ATW.
Het wettelijke recht op rust en pauze in de Arbeidstijdenwet
Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 03-04-2025
In de Arbeidstijdenwet staan niet alleen regels over hoelang een werknemer maximaal achter elkaar aan het werk mag zijn. Voor de veiligheid en gezondheid van werknemers is het ook van belang dat ze tussen het werk door pauze nemen en tussen de diensten door kunnen rusten om op adem te komen. Ook daarvoor is in de Arbeidstijdenwet het één en ander bepaald. Welke regels gelden er precies voor rust en pauzes?
Voor wie geldt de Arbeidstijdenwet wel en niet?
Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 03-04-2025
In onze organisatie werken niet alleen eigen werknemers, maar ook uitzendkrachten en een aantal zzp'ers. Vallen zij ook onder de regels van de Arbeidstijdenwet voor werktijden, rusttijden en pauzetijden?
Kunnen we in overleg afwijken van de Arbeidstijdenwet (ATW)?
Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 03-04-2025
Klopt het dat wij in sommige gevallen mogen afwijken van de Arbeidstijdenwet? We hebben namelijk een werknemer die vanwege privéomstandigheden graag enkel 's nachts wil werken. Is er een manier om hem tegemoet te komen zonder in de knoop te komen met de Arbeidstijdenwet?
-
3
Welke speciale regels zijn er voor bijzondere groepen?
Gelden er aparte arbeidstijden voor jongeren?
Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 01-04-2025
Komende zomer zal de 17-jarige zoon van een medewerker enkele weken klusjes voor ons opknappen. Gelden er aparte arbeidstijden voor hem?
Nieuwe arbeidstijdenregels voor jonge werknemers
Nieuws Arbeidstijden Publicatiedatum: 22-10-2024
De Nadere regeling kinderarbeid is aangepast om de regels te moderniseren voor werk door kinderen van maximaal 15 jaar oud. Werken op niet-schooldagen en in vakantieweken is voortaan makkelijker, werken in de horeca juist iets moeilijker.
Aangepaste werk- en rusttijden bij zwangerschap
Nieuws Zwangerschap Publicatiedatum: 02-07-2021
De werkgever moet naast het recht op kolven of borstvoeding geven ook nog rekening houden met een aantal andere zaken. Zo bepaalt de Arbeidstijdenwet dat werkneemsters recht hebben op aangepaste werk- en rusttijden.
Arbeidstijdenwet geldt niet voor veelverdieners
Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 30-06-2022
Voor een groep werknemers geldt een deel van de regels over de werktijden, pauzes en rusttijden van werknemers in de Arbeidstijdenwet niet.
Wat zijn de rij- en rusttijden voor beroepschauffeurs?
Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 23-04-2024
Onze chauffeurs moeten zich houden aan de rij- en rusttijden uit de Arbeidstijdenwet. Wat zijn de belangrijkste regels en waar moet ik als arboprofessional op letten?
-
4
Welke speciale regels zijn er voor bijzondere situaties?
Bijzondere regels voor oproepen bij consignatiediensten en aanwezigheidsdiensten
Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 18-01-2024
Bij sommige beroepen is het noodzakelijk dat werknemers oproepbaar zijn. Hierbij gaat het om zogeheten consignatiediensten, bereikbaarheidsdiensten en aanwezigheidsdiensten. Voor zulke diensten waarbij de werknemer paraat moet staan, gelden speciale regels. Die zijn opgenomen in de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit.
Regels en risico's voor nachtwerk
Infographic Arbeidstijden Publicatiedatum: 28-11-2023
In Nederland werken zo'n 1,3 miljoen mensen soms of regelmatig 's nachts. Voor nachtwerk gelden aparte regels voor arbeids- en rusttijden. Ook moet de werkgever nachtwerkers beschermen tegen de risico's van nachtarbeid en voorkomen dat nachtwerkers gezondheidsschade oplopen.
De regels rondom ploegendiensten en nachtwerk op een rij
Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 24-06-2024
Ongeveer 12% van alle werknemers werkt regelmatig in ploegendienst. Dat kan gezondheidsrisico's met zich meebrengen, zeker als er ook nachtdiensten worden gedraaid. Waarover moet de arboprofessional de werknemers én de werkgever rondom dit onderwerp goed informeren?
Mag de werkgever een tropenrooster invoeren?
Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 07-07-2022
Het instellen van een tropenrooster kan een maatregel zijn om bij hoge temperaturen de gezondheid van werknemers te beschermen.
Hoe regelen we de werktijden bij thuiswerken?
Vraag & Antwoord Thuiswerken en hybride werken Publicatiedatum: 28-01-2025
In onze organisatie werken veel mensen thuis. Om het werk goed te kunnen doen, moeten collega's regelmatig met elkaar overleggen. Daarvoor is het handig dat ze op dezelfde tijden bereikbaar zijn. Ook willen we als organisatie in de gaten houden of de medewerkers niet teveel (of te weinig) werken. Hoe regelen we dat iedereen ongeveer dezelfde werktijden hanteert?
-
5
Wat moet jouw organisatie regelen rondom arbeidstijden?
Registratie van arbeidstijden is wettelijk verplicht
Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 07-02-2024
In de Arbeidstijdenwet (ATW) is bepaald dat uw organisatie een ‘deugdelijke registratie’ moet voeren voor de arbeids- en rusttijden van uw werknemers. In de praktijk gaat het regelmatig mis bij deze registratieplicht. Houdt u zich als werkgever niet aan de regels, dan riskeert u een boete van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) én financiële tegenvallers in rechtszaken.
Tijdregistratie werknemer
Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 01-04-2025
Met deze rekentool houdt de werknemer eenvoudig bij hoeveel reguliere uren en overuren hij heeft gewerkt.
Voorbeeld arbeidstijdenregeling
Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 03-06-2022
Gebruik dit reglement om duidelijke regels op te stellen over de arbeids- en rusttijden in je organisatie.
Richt avond-, nacht- en weekendwerk zo gezond mogelijk in
Verdiepingsartikel Preventie Publicatiedatum: 11-03-2025
Onregelmatig werk is ongezond, maar soms onvermijdelijk. Vooral nachtwerk heeft bewezen nadelige effecten voor de gezondheid van werknemers. De werkgever en jij als arbo-adviseur hebben wel mogelijkheden om de nadelen te beperken. Kennis van zaken maakt het verschil!
Kunnen we een werknemer verplichten te pauzeren?
Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 09-07-2024
Sommige werknemers gaan liever eerder naar huis dan een (niet doorbetaalde) pauze te nemen. Maar werkpauzes zijn er natuurlijk niet voor niets. Kunnen we het nemen van een pauze verplicht stellen?
Schenden Arbeidstijdenwet rechtvaardigt nevenwerkverbod
Nieuws Arbeidsovereenkomst Publicatiedatum: 24-08-2023
Wil een werkgever een werknemer verbieden nevenwerkzaamheden te verrichten, dan moet hij hiervoor een ‘objectieve rechtvaardigingsgrond’ hebben. Een schending van de Arbeidstijdenwet valt hier zeker onder, oordeelde Gerechtshof ’s-Hertogenbosch onlangs.
-
6
Wat geldt als arbeidstijd?
Moet een werknemer worden doorbetaald tijdens de pauze?
Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 03-04-2025
Er is binnen onze onderneming discussie ontstaan over het wel of niet doorbetalen van loon tijdens de pauze. Hoe steekt dit wettelijk in elkaar?
Filetijd is in principe geen arbeidstijd
Nieuws Arbeidstijden Publicatiedatum: 26-09-2024
Als een werknemer onderweg naar zijn werk in de file staat, hoeft de werkgever die tijd niet te betalen. De reistijd van huis naar werk is namelijk geen arbeidstijd. De reistijd kan wél arbeidstijd zijn als de werknemer onderweg is naar een zakelijke afspraak, óók als hij rechtstreeks vanuit huis naar die afspraak gaat.
Opstarttijd van werknemers is niet altijd betaalde werktijd
Verdiepingsartikel Arbeidsrecht Publicatiedatum: 05-03-2025
Als werknemers stipt op een bepaalde tijd aan hun werkdag moeten beginnen, is het fijn als ze vóór dat tijdstip zich al voorbereiden. De laatste jaren is er veel aandacht besteed aan de vraag of deze opstarttijd werktijd is en de werkgever loon moet betalen. In 2024 liet de Hoge Raad zich hierover uit in het Teleperformance-arrest. Die uitspraak biedt belangrijke inzichten voor zowel werkgevers als werknemers.
Aandachtspunten bij de vergoeding van overwerk en meerwerk
Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 04-12-2024
Als werknemers overuren of meeruren maken in opdracht van de werkgever, kan dit op allerlei fronten impact hebben. Het is belangrijk dat u de overwerkregeling binnen uw organisatie goed kent en dat u weet hoe u over- en meerwerk eventueel moet compenseren. Controleer ook regelmatig of dit goed is verwerkt in de ondersteunende software. Waarop kunt u letten?
-
7
Hoe werkt het wijzigen van arbeidstijden?
Wet flexibel werken: over waar en wanneer de werknemer werkt
Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 14-07-2022
Misschien werkt een groot deel van uw werknemers fulltime en meestal op de werkplek. Maar wat nu als een werknemer minder of meer uren wil gaan werken? Hoe gaat u om met de werknemer die zijn wekelijkse uren anders over de week wil verdelen? En wat doet u als een werknemer thuis wil werken? In dit artikel leest u wat u met dit soort verzoeken moet en kunt doen.
Moeten wij individuele wensen rond arbeidstijden inwilligen?
Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 03-04-2025
Tijdens de ramadan heeft onze organisatie islamitische werknemers de gelegenheid gegeven hun werktijden en pauzes aan te passen aan de vastentijden. Maar er zijn ook andere werknemers die graag hun werktijden zouden willen aanpassen, bijvoorbeeld vanwege zorgtaken thuis. Moeten wij hier ook rekening mee houden?
Voorbeeldregeling aanpassing arbeidsduur
Tool Arbeidsovereenkomst Publicatiedatum: 27-08-2024
Gebruik deze regeling om afspraken te maken over het vermeerderen of verminderen van de arbeidsduur.
Aandachtspunten rondom de Wet flexibel werken
Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 15-04-2025
Gebruik de checklist voor het beoordelen van een verzoek van een werknemer op grond van de Wet flexibel werken (Wfw).
Bevestigen wijziging arbeidsduur/arbeidstijden
Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 01-04-2025
Bevestig de wijziging van arbeidstijden aan je medewerker(s) door middel van deze brief.
-
8
Wat zijn de gevolgen van overtreding van de Arbeidstijdenwet?
Kan ik anoniem een klacht indienen bij de Arbeidsinspectie?
Vraag & Antwoord Arbeidsinspectie Publicatiedatum: 25-07-2024
Mijn werkgever wil de werktijden maar niet aanpassen aan de Arbeidstijdenwet. Ik wil de Arbeidsinspectie inschakelen, maar hoe blijf ik hierbij anoniem?
Wat gebeurt er als een werkgever de Arbeidstijdenwet overtreedt?
Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 07-11-2023
Wat gebeurt er als een werkgever de Arbeidstijdenwet (ATW) overtreedt door bijvoorbeeld pauzes te verbieden met als argument ‘dat het zo druk is’?
Hoge boetes bij te lang rijden chauffeurs
Nieuws Arbeidstijden Publicatiedatum: 03-01-2024
Bus-, vrachtwagen- en taxichauffeurs moeten zich houden aan bepaalde rij- en rusttijden uit de Arbeidstijdenwet. Bij overtreding legt de Inspectie Leefomgeving en Transport boetes op. Ook aan het gebruik van tachografen worden eisen gesteld.
-
9
De rol van de OR bij arbeidstijden
OR & de spelregels voor loon en werktijden
Verdiepingsartikel OR en arbeidsvoorwaarden Publicatiedatum: 03-05-2022
Uw bestuurder heeft zich bij het bepalen van het salaris en de arbeidstijden van een werknemer te houden aan verschillende regels. Zo moet hij rekening houden met de Wet minimumloon, de Arbeidstijdenwet, de afspraken die zijn gemaakt in de arbeidsovereenkomst en de cao die van toepassing is op uw organisatie.Dat geldt ook voor eventueel overwerk van werknemers. Uw OR moet deze spelregels kennen, zodat u met uw bestuurder kunt meedenken over de invulling van het beleid voor uw organisatie en hem op de regels en afspraken kunt wijzen als dat nodig is.
Welke rechten heeft de OR bij aanpassing van de werktijden?
Vraag & Antwoord Instemmingsrecht Publicatiedatum: 14-02-2024
Onze bestuurder wil de regels voor de werktijden aanpassen. Mag hij dit doen zonder overleg met onze OR?
Instemmingsrecht OR bij wijziging rooster (artikel 27, lid 1b WOR)
Nieuws Instemmingsrecht Publicatiedatum: 24-07-2024
Als de werkgever besluit om een bepaalde functie(groep) structureel anders te gaan inroosteren, moet hij de ondernemingsraad (OR) eerst om instemming vragen. Het maakt daarbij niet uit of het aantal te werken uren wijzigt: ook de verdeling van die uren is instemmingsplichtig.
Je moet OR-werk én scholing onder werktijd kunnen uitvoeren
Verdiepingsartikel OR-scholing & OR-faciliteiten Publicatiedatum: 01-04-2025
De kans is groot dat ook onder jullie collega’s het idee heerst dat OR-werk veel vrije tijd kost. Hopelijk is dat idee onterecht. Het is volgens de Wet op de ondernemingsraden (WOR) nadrukkelijk de bedoeling dat OR-leden hun OR-werk én hun OR-scholing onder werktijd uitvoeren en volgen, betaald en wel dus! Hoe regelt jullie OR dat die tijd daadwerkelijk beschikbaar is, en wat te doen als er toch veel vrije tijd in gaat zitten?