Zo houdt uw organisatie zich aan de Arbeidstijdenwet

De Arbeidstijdenwet maakt de grenzen van de arbeidstijden voor zowel werkgevers als werknemers duidelijk. Daarnaast bevat de wet allerlei regels op het gebied van werk- en rusttijden, nachtdiensten en ploegendiensten en voor kwetsbare groepen werknemers, zoals zwangere vrouwen en jongeren.

Houdt een werkgever zich niet aan de regels en werken zijn werknemers vaker of langer dan volgens de ATW is toegestaan, dan riskeert hij een boete van de Arbeidsinspectie. Deze toolbox zet alle aandachtspunten op een rijtje, inclusief de rol van de ondernemingsraad.

  • 1

    Download de interactieve checklist

    Zo houdt uw organisatie zich aan de Arbeidstijdenwet

    Voorkom boetes door overtreding van de regels voor werktijden en rusttijden

    In de Arbeidstijdenwet is geregeld hoeveel werknemers mogen werken en hoeveel pauze en rusttijd ze daarbij minimaal moeten krijgen. Houdt uw organisatie zich niet aan die voorschriften, dan riskeert u een boete van de Nederlandse Arbeidsinspectie. 

    Voor kwetsbare groepen werknemers en voor bijzondere situaties bevat de Arbeidstijdenwet extra regels op het gebied van werk- en rusttijden.Daar moet uw organisatie zich natuurlijk ook aan houden. Ook voor het wijzigen van de werktijden bestaan duidelijke voorwaarden.

    In deze toolbox staan alle regels en aandachtspunten rondom arbeids- en rusttijden op een rijtje.

  • 2

    Wat regelt de Arbeidstijdenwet?

    Arbeids- en rusttijden

    Infographic Arbeidstijden Publicatiedatum: 04-05-2022

    In de Arbeidstijdenwet (ATW) en het Arbeidstijdenbesluit (ATB) staat alles over werk- en rusttijden van werknemers. In de ATW vindt u de regels terug voor alle werkenden van 18 jaar en ouder. Het ATB bevat aanvullingen en uitzonderingen op de ATW.


    Het wettelijke recht op rust en pauze in de Arbeidstijdenwet

    Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 07-11-2023

    In de Arbeidstijdenwet staan niet alleen regels over hoelang een werknemer maximaal achter elkaar aan het werk mag zijn. Voor de veiligheid en gezondheid van werknemers is het ook van belang dat ze tussen het werk door pauze nemen en tussen de diensten door kunnen rusten om op adem te komen. Ook daarvoor is in de Arbeidstijdenwet het één en ander bepaald. Welke regels gelden er precies voor rust en pauzes?


    Voor wie geldt de Arbeidstijdenwet wel en niet?

    Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 07-11-2023

    In onze organisatie werken niet alleen eigen werknemers, maar ook uitzendkrachten en een aantal zzp'ers. Vallen zij ook onder de regels van de Arbeidstijdenwet voor werktijden, rusttijden en pauzetijden?


  • 3

    Welke speciale regels zijn er voor bijzondere groepen?

    Gelden er aparte arbeidstijden voor jongeren?

    Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 31-05-2023

    Komende zomer zal de 17-jarige zoon van een medewerker enkele weken klusjes voor ons opknappen. Gelden er aparte arbeidstijden voor hem?


    Aangepaste werk- en rusttijden bij zwangerschap

    Nieuws Zwangerschap Publicatiedatum: 02-07-2021

    De werkgever moet naast het recht op kolven of borstvoeding geven ook nog rekening houden met een aantal andere zaken. Zo bepaalt de Arbeidstijdenwet dat werkneemsters recht hebben op aangepaste werk- en rusttijden.


    Arbeidstijdenwet geldt niet voor veelverdieners

    Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 30-06-2022

    Voor een groep werknemers geldt een deel van de regels over de werktijden, pauzes en rusttijden van werknemers in de Arbeidstijdenwet niet.


  • 4

    Welke speciale regels zijn er voor bijzondere situaties?

    Bijzondere regels voor oproepen bij consignatiediensten en aanwezigheidsdiensten

    Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 18-01-2024

    Bij sommige beroepen is het noodzakelijk dat werknemers oproepbaar zijn. Hierbij gaat het om zogeheten consignatiediensten, bereikbaarheidsdiensten en aanwezigheidsdiensten. Voor zulke diensten waarbij de werknemer paraat moet staan, gelden speciale regels. Die zijn op­genomen in de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit.


    Regels en risico's voor nachtwerk

    Infographic Arbeidstijden Publicatiedatum: 28-11-2023

    In Nederland werken zo'n 1,3 miljoen mensen soms of regelmatig 's nachts. Voor nachtwerk gelden aparte regels voor arbeids- en rusttijden. Ook moet de werkgever nachtwerkers beschermen tegen de risico's van nachtarbeid en voorkomen dat nachtwerkers gezondheidsschade oplopen.


    De regels rondom ploegendiensten en nachtwerk op een rij

    Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 29-07-2019

    Eén op de 7 werknemers werkt nu in ploegendienst: een net zo ongunstig getal als de veel besproken burn-outklachten. Een vaste avond per week sporten helpt tegen burn-out en gewichtstoename. Ploegendienst belemmert dat én is een gezondheidsrisico op zich. Waarover moet u als arboprofessional de werknemers én de werkgever goed informeren?


    Kunnen we in overleg afwijken van de Arbeidstijdenwet (ATW)?

    Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 31-05-2023

    Klopt het dat wij in sommige gevallen mogen afwijken van de Arbeidstijdenwet? We hebben namelijk een werknemer die vanwege privéomstandigheden graag enkel 's nachts wil werken. Is er een manier om hem tegemoet te komen zonder in de knoop te komen met de Arbeidstijdenwet?


    Let op werktijden bij werknemer met meerdere banen

    Nieuws Arbeidstijden Publicatiedatum: 15-06-2023

    Steeds meer werknemers hebben twee of meer banen. Dit kan om financiële redenen zijn, maar ook uit behoefte aan persoonlijke ontwikkeling. Werkt een werknemer bij meerdere organisaties, dan moeten zijn werkgevers opletten dat hij niet de regels uit de Arbeidstijdenwet overtreedt.


    Hoe regelen we de bereikbaarheid en werktijden bij thuiswerken?

    Vraag & Antwoord Thuiswerken en hybride werken Publicatiedatum: 16-04-2020

    In onze organisatie werken veel mensen thuis. Om het werk goed te kunnen doen, moeten collega's regelmatig met elkaar overleggen. Ook willen we als organisatie in de gaten houden of de medewerkers niet teveel of te weinig werken. Hoe regelen we dat?


    Wetsvoorstel voor verplicht gesprek over bereikbaarheid

    Nieuws Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) Publicatiedatum: 28-07-2020

    Werkgevers moeten met werknemers een gesprek aangaan over hun bereikbaarheid buiten werktijd. Tweede Kamerlid Van Dijk (PvdA) wil deze gespreksverplichting via een initiatiefwetsvoorstel in de Arbowet opnemen.


  • 5

    Wat moet uw organisatie regelen rondom arbeidstijden?

    Beoordelen van de werkdruk, werksfeer en werktijden

    Tool Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) Publicatiedatum: 13-08-2019

    Hebben gezondheidsrisico's in kleine organisaties grote gevolgen? Leer het met behulp van deze tool.


    Voorbeeld arbeidstijdenregeling

    Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 03-06-2022

    Gebruik dit reglement om duidelijke regels op te stellen over de arbeids- en rusttijden in uw organisatie.


    Moet een werknemer worden doorbetaald tijdens de pauze?

    Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 19-01-2024

    Er is binnen onze onderneming discussie ontstaan over het wel of niet doorbetalen van loon tijdens de pauze. Hoe steekt dit wettelijk in elkaar?


    Kleine lettertjes: bewaartermijn arbeidstijdenregistratie

    Nieuws Arbeidstijden Publicatiedatum: 05-05-2022

    In de Arbeidstijdenwet (ATW) is bepaald dat een werkgever een ‘deugdelijke registratie’ moet voeren voor de arbeids- en rusttijden van zijn werknemers. Voor deze registratie geldt een bewaartermijn.


  • 6

    Hoe werkt het wijzigen van arbeidstijden?

    Eenzijdige wijziging werktijden soms mogelijk

    Nieuws Publicatiedatum: 20-06-2011

    In sommige situaties kan het handig zijn om de werktijden van uw werknemers aan te passen aan de bedrijfsomstandigheden. Toch mag u dit meestal niet zomaar doen, omdat niet-contractuele arbeidstijden naar verloop van tijd kunnen worden aangemerkt als een arbeidsvoorwaarde. Een uitspraak van de kantonrechter in Utrecht laat echter zien dat het aanpassen van de werktijden onder bepaalde voorwaarden wel mogelijk is.


    Voorbeeld eenzijdig wijzigingsbeding arbeidsvoorwaarden

    Tool Arbeidsvoorwaarden Publicatiedatum: 06-03-2023

    Gebruik dit beding om een eenzijdig wijzigingsbeding in de arbeidsovereenkomst of het personeelshandboek op te nemen.


    Wet flexibel werken: over waar en wanneer de werknemer werkt

    Verdiepingsartikel Arbeidstijden Publicatiedatum: 14-07-2022

    Misschien werkt een groot deel van uw werknemers fulltime en meestal op de werkplek. Maar wat nu als een werknemer minder of meer uren wil gaan werken? Hoe gaat u om met de werknemer die zijn wekelijkse uren anders over de week wil verdelen? En wat doet u als een werknemer thuis wil werken? In dit artikel leest u wat u met dit soort verzoeken moet en kunt doen.


    Voorbeeldregeling aanpassing arbeidsduur

    Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 13-08-2019

    Leg met behulp van dit reglement vast hoe u met verzoeken voor het aanpassen van arbeidsduur omgaat.


    Aandachtspunten rondom de Wet flexibel werken

    Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 14-07-2022

    Gebruik de checklist voor het beoordelen van een verzoek van een werknemer op grond van de Wet flexibel werken (WFW).


    Bevestigen wijziging arbeidsduur/arbeidstijden

    Tool Arbeidstijden Publicatiedatum: 22-10-2019

    Bevestig de wijziging van arbeidstijden aan uw medewerker(s) door middel van deze brief.


  • 7

    Wat zijn de gevolgen van overtreding van de Arbeidstijdenwet?

    Wat gebeurt er als een werkgever de Arbeidstijdenwet overtreedt?

    Vraag & Antwoord Arbeidstijden Publicatiedatum: 07-11-2023

    Wat gebeurt er als een werkgever de Arbeidstijdenwet (ATW) overtreedt door bijvoorbeeld pauzes te verbieden met als argument ‘dat het zo druk is’?


    Kan ik anoniem een klacht over de werktijden indienen bij de Arbeidsinspectie?

    Vraag & Antwoord Nederlandse Arbeidsinspectie (voorheen Inspectie SZW) Publicatiedatum: 24-07-2019

    Mijn werkgever wil de werktijden maar niet aanpassen aan de Arbeidstijdenwet. Ik wil de Arbeidsinspectie inschakelen, maar hoe blijf ik hierbij anoniem?


    Te veel arbeidsuren per week: ontslag mogelijk?

    Nieuws Arbeidstijden Publicatiedatum: 06-04-2017

    Als een werknemer bij verschillende organisaties werkt, kan onbedoeld de Arbeidstijdenwet overtreden worden. Onder omstandigheden mag een werkgever de werknemer dan ontslaan.


  • 8

    De rol van de OR bij arbeidstijden

    OR & de spelregels voor loon en werktijden

    Verdiepingsartikel OR en arbeidsvoorwaarden Publicatiedatum: 03-05-2022

    Uw bestuurder heeft zich bij het bepalen van het salaris en de arbeidstijden van een werknemer te houden aan verschillende regels. Zo moet hij rekening houden met de Wet minimumloon, de Arbeidstijdenwet, de afspraken die zijn gemaakt in de arbeidsovereenkomst en de cao die van toepassing is op uw organisatie.Dat geldt ook voor eventueel overwerk van werknemers. Uw OR moet deze spelregels kennen, zodat u met uw bestuurder kunt meedenken over de invulling van het beleid voor uw organisatie en hem op de regels en afspraken kunt wijzen als dat nodig is.


    Instemmingsrecht OR bij wijziging rooster (artikel 27, lid 1b WOR)

    Nieuws Instemmingsrecht Publicatiedatum: 01-12-2021

    Als de werkgever besluit om een bepaalde functie(groep) structureel anders te gaan inroosteren, moet hij de ondernemingsraad (OR) eerst om instemming vragen. Het maakt daarbij niet uit of het aantal te werken uren wijzigt: ook de verdeling van die uren is instemmingsplichtig.


    U moet OR-werk én scholing onder werktijd kunnen uitvoeren

    Verdiepingsartikel OR-scholing & OR-faciliteiten Publicatiedatum: 11-01-2021

    De kans is groot dat ook onder uw collega’s het idee heerst dat het OR-werk u veel vrije tijd kost. Hopelijk is dat idee onterecht. Het is volgens de Wet op de ondernemingsraden (WOR) nadrukkelijk de bedoeling dat OR-leden hun OR-werk én hun OR-scholing onder werktijd uitvoeren en volgen, betaald en wel dus! Hoe regelt uw OR dat die tijd daadwerkelijk beschikbaar is en wat te doen als er toch veel vrije tijd in gaat zitten?