Sommige organisaties verkeren in zulk zwaar weer dat werkgevers geen andere uitweg meer zien; ze vragen werknemers om een loonoffer. De ondernemingsraad (OR) heeft daarbij geen instemmingsrecht of adviesrecht. Toch staat de OR niet buitenspel.
Het (tijdelijk) verlagen van het loon van werknemers kan voorkomen dat een organisatie ten onder gaat aan financiële problemen. Loonkosten vormen immers vaak één van de grootste kostenposten voor een werkgever. Hoewel een OR hierbij geen instemmingsrecht of adviesrecht heeft, zal de bestuurder de OR wel informeren en raadplegen over dit voornemen. Een loonoffer veronderstelt namelijk de medewerking van individuele werknemers. De steun van de OR is dan van groot belang om die mensen over de streep te halen.
Bespreekt de bestuurder zijn voornemen om werknemers om een loonoffer te vragen met de OR, dan kan de raad met de bestuurder meedenken én kritische vragen stellen. Is het loonoffer bijvoorbeeld écht de enige manier om de organisatie te redden of zijn er andere opties? Denk aan andere kostenbesparingen, opties voor subsidies en het tijdelijk stoppen van de bonusuitkeringen. Hoeveel loon leveren de werknemers in, voor hoe lang en kan de bestuurder die regeling verlengen? Wat zijn precies de gevolgen voor de werknemers en hoe beperkt de bestuurder die zo veel mogelijk (denk aan de opbouw van pensioen, verlof, WW- of andere rechten)? Hoe groot is het risico dat als het loonoffer onvoldoende oplevert, het aanvragen van een faillissement de volgende stap is? Hoe verloopt de communicatie en waar kunnen werknemers met vragen terecht? Wat zijn de gevolgen als werknemers niet instemmen met de tijdelijke loonsverlaging? Hoe garandeert de werkgever de vrijwilligheid van deelname? Is de OR overtuigd van een beter alternatief, dan kan de raad de bestuurder een concreet voorstel doen op basis van het initiatiefrecht (tool) (artikel 23, lid 3 WOR).
Een bestuurder kan de lonen niet zomaar eenzijdig verlagen. Hij moet kunnen aantonen dat er sprake is van een zwaarwegend belang en dat hij er alles aan heeft gedaan om de financiële positie van de organisatie te verbeteren. Daar is een rechter niet snel van overtuigd. Blijkt bovendien dat een bestuurder dit zonder afstemming met de OR doet, dan is de kans nóg groter dat hij bij de rechter aan het kortste eind trekt. Ook dat is voor de bestuurder dus een goede reden om de OR vroegtijdig bij zijn plannen te betrekken.