Is het verstandig om loon in samenspraak vast te stellen?

Question

In sommige organisaties bepaalt niet de leidinggevende, een andere eindverantwoordelijke of de cao het salaris, maar de collega’s onderling. Het beloningssysteem op deze wijze inrichten is innovatief en vooruitstrevend, maar is het ook verstandig?

Accepted Answer

Organisaties waarin werknemers onderling het salaris bepalen zijn vaak lang bezig geweest – en zijn vaak nóg bezig – met het perfectioneren van het salarissysteem. Er is dan ook geen standaard methodiek beschikbaar. Toch zijn er parallellen te ontdekken in de verschillende aanpakken. In het kort komt het erop neer dat werknemers jaarlijks een salarisvoorstel doen voor zichzelf en dit onderbouwen aan de hand van zaken als prestaties, ontwikkeling en de eigen bijdrage aan de organisatie. De collega’s bepalen daarna onderling of zij het voorstel accepteren, bijvoorbeeld digitaal via een app of in een groepsgesprek.

Voordelen van een onderlinge salarisbepaling

Het vergroot het verantwoordelijkheidsgevoel en de betrokkenheid van werknemers, bevordert zelfreflectie en creëert een open en transparante werksfeer. Door de bank genomen geeft het ook een realistischer beeld van de prestaties van een werknemer. Waar een leidinggevende een gekleurd beeld kan hebben van de resultaten van een werknemer, hebben collega’s vaak beter zicht op wat een werknemer presteert. Ook het feit dat niet één persoon zeggenschap heeft, maar meer personen, zorgt voor een eerlijkere beoordeling en beloning.

Te veel focus op onderlinge verhoudingen

Er kleven echter ook belangrijke nadelen aan dit systeem. Zo is een risico dat de focus van werknemers minder op werk en meer op onderlinge verhoudingen komt te liggen, waardoor de salarisbepaling in een politiek spel kan verzanden. Ook kan het scheve gezichten opleveren. Daarnaast kan het ook (extra) stress opleveren. Niet in de laatste plaats omdat het salaris kan fluctueren.

Ook zitten er haken en ogen aan de praktische uitvoerbaarheid. Om te voorkomen dat een starter een hoger salaris ‘claimt’ dan een manager, of dat het salarisbudget na het tweede voorstel al op is, moeten er duidelijk afgebakende grenzen zijn. Net als afspraken over in welke mate het loon kan zakken bij slechte resultaten. Organisaties vallen daarom mogelijk terug op standaardbedragen per functie. Hierdoor schurkt het systeem toch weer dicht tegen een traditioneler salarishuis aan. Om willekeur te voorkomen, is toetsing op vaste criteria in elk geval verstandig, of zelfs noodzakelijk.

Niet geschikt voor alle organisaties

Kortom: een onderlinge salarisbepaling is een interessante ontwikkeling, maar niet geschikt voor alle organisaties. Kleine organisaties met korte lijnen en waar alles pais en vree is, zullen er eerder baat bij hebben dan grote en meer complexe organisaties. Er zijn minder rigoureuze varianten denkbaar, bijvoorbeeld waarbij werknemers wel elkaars prestaties beoordelen, maar de leidinggevende uiteindelijk de concrete salarissen vaststelt. Is het systeem mogelijk interessant voor uw organisatie, dan kunt u altijd (in overleg met werknemers) beginnen met een proef.

Veel voorwaarden aan nieuw systeem

Of u het beloningssysteem kunt aanpassen, hangt af van de eventueel van toepassing zijnde cao en hoeveel handelingsvrijheid die geeft. Heeft u geen last van cao-beperkingen, dan kunt u een eigen systeem ontwikkelen. Uiteraard moet u minimaal het minimumloon betalen. Ook moeten werknemers instemmen met een nieuw systeem, u kunt hun contractuele loon tenslotte niet zomaar afnemen. Heeft u een ondernemingsraad (OR), dan moet u die ook bij de verandering betrekken. De OR heeft ook de taak om te waken voor discriminatie. Salarissystemen kunnen namelijk aspecten van verboden onderscheid bevatten, zeker in dit geval. Verder vragen de privacyregels om aandacht. Het hierboven beschreven systeem botst met die regels, dus is het de vraag of werknemers en u deze terzijde schuiven.

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Is het verstandig om loon in samenspraak vast te stellen?

7 september 2022

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema Arbeidsvoorwaarden