Door het registreren van arbeidsongevallen en bijna-ongevallen kunnen organisaties leren van hun fouten. Een goed hulpmiddel hierbij is het instrument de Veiligheidsladder. Die stimuleert het veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag van werknemers.
Om gezonde en veilige arbeidsomstandigheden te garanderen, zijn risicobeperkende maatregelen niet genoeg. Werknemers moeten zich ook bewust zijn van wat veiligheid op de werkvloer is en zich hiernaar gedragen. Een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) kan hierbij helpen. Een belangrijke voorwaarde voor een effectief VMS is dat de werkgever de uitkomsten van een (bijna-)ongevalsanalyse gebruikt om maatregelen in te voeren die de veiligheid op de werkvloer verbeteren. Een goed hulpmiddel daarbij is het gebruik van de zogenoemde Safety Culture Ladder, in het Nederlands de Veiligheidsladder.
De Veiligheidsladder is een beoordelingsmethode om het veiligheidsbewustzijn van werknemers en het (meer of minder) veilige gedrag dat daaruit voortvloeit, te meten. Het gebruik van de Veiligheidsladder helpt organisaties niet alleen om zelf veiliger te werken, maar zij kunnen dit ook eisen van partners waar ze mee samenwerken of van toeleveranciers. Hoe hoger het veiligheidsbewustzijn, hoe hoger de toegekende laddertrede. Er zijn vijf treden, die in een vaste volgorde doorlopen moeten worden. In de bouw is sinds 2022 het gebruik van de Veiligheidsladder voor grote partijen verplicht bij aanbestedingen en contracten.
De Veiligheidsladder is ook de basis van een certificeringssysteem voor sectoren waarin de kans op een arbeidsongeval groot is, zoals in de bouw en de chemische industrie waar met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt. Als onderdeel van een certificeringstraject kunnen organisaties een zelfevaluatie uitvoeren en zo beoordelen hoe het bij hen met het veiligheidsbewustzijn en de veiligheidscultuur staat. Bij het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) is een webtool te vinden waarmee organisaties deze zelfevaluatie kunnen uitvoeren. Werkgevers kunnen dit ook doen als zij geen certificatietraject willen doorlopen, maar bijvoorbeeld eerst een nul-meting willen doen om te kijken waar zij zelf staan.