Budgetteringsvormen per organisatieonderdeel

De drie vormen van budgettering (artikel) zijn input-, proces- of outputbudgettering. Bij inputbudgettering budgetteert een onderneming op basis van inputfactoren oftewel de kostensoorten. Het gewenste niveau wordt vooraf per kostensoort geformuleerd, bijvoorbeeld: ‘De externe administratiekosten zullen maximaal € 15.000 bedragen.’ Een voordeel hiervan is dat het budget makkelijk is te vergelijken met de werkelijke uitkomsten in de administratie en jaarrekening. Een nadeel is dat de vergelijking niets zegt over de uitgevoerde activiteiten en over de gerealiseerde prestaties van het organisatieonderdeel. De hoogte van het budget hangt af van de bestaande productiecapaciteit (aantal werkuren) en van de kosten in het verleden.

Gewenste of gerealiseerde output

De tweede vorm van budgettering is outputbudgettering. Bij outputbudgettering is het budget afhankelijk van de gewenste output of van de gerealiseerde output. Onder output vallen geproduceerde fysieke producten (eindproducten of halffabrikaten) en gerealiseerde activiteiten, zoals het aantal declarabele uren of aantal consulten. Hoe hoger de productie of hoe groter het aantal geleverde diensten, hoe hoger het budget. Nadeel van outputbudgettering is dat het een hoge output stimuleert en daarmee ook hoge kosten. Een voordeel is dat de financiers van het budget niet betalen voor wat ze niet krijgen. In de praktijk wordt er toch een productiemaximum afgesproken. Denk bijvoorbeeld aan ziekenhuisbudgetten.

Afhankelijk van de vraag

Bij procesbudgettering wordt het budget vastgesteld op basis van een gewenste verhouding tussen de ingezette middelen (input) en de taakstelling (output). Budgetverantwoordelijken worden dus niet geremd in hun kosten en ook niet in de omvang van hun prestaties. Zij worden afgerekend op de doelmatigheid waarmee zij in de vraag voorzien. Procesbudgettering werkt goed bij uitvoerende afdelingen en dochterbedrijven die afhankelijk zijn van de vraag door anderen.