VERDIEPINGSARTIKEL
Manieren om schuldeisers weg te houden bij privévermogen
Persoonlijke aansprakelijkheid klinkt eng en dat is het ook. Het gaat heel ver. Als u aansprakelijk bent, krijgen schuldeisers de beschikking over uw hele vermogen, inclusief persoonlijke bezittingen.
De paar uitzonderingen op deze regel bevestigen alleen maar hoe ver het principe gaat. Schuldeisers mogen zich bijvoorbeeld niet verhalen op de kleding die u aanheeft, uw beddengoed en een hoeveelheid voedsel waarmee u uw gezin een maand lang kunt voeden. Op al het andere dus wel.
Dit verdiepingsartikel wordt u aangeboden door Rendement Online en Bert van Mieghem van Wybenga Advocaten, e-mail: vanmieghem@wybenga-advocaten.nl, www.wybenga-advocaten.nl
Het is verstandig om maatregelen te nemen om uw persoonlijke vermogen te beschermen. Binnen de grenzen van de wet uiteraard. De bestuurder die in het zicht van een faillissement of met schuldeisers in de nek vermogen verstopt, komt in het schimmige hoekje dat ‘paulianeus handelen’ heet terecht.
Het gaat dan om het doen van een onverplichte transactie die schuldeisers benadeelt. Zoals nog snel een auto uit de boedel verkopen aan een familielid voor € 1. Rechters rekenen bestuurders zulk gedrag zwaar aan.
Uit dat schimmige hoekje wilt u dus wegblijven, maar er zijn aardig wat mogelijkheden om een beschermingsmuur aan te leggen tussen eventuele schuldeisers en uw privébezittingen. U heeft er natuurlijk al voor gezorgd dat het overtollige vermogen van uw bv in uw holding zit. Dat is nuttig, maar op het moment dat u persoonlijk aansprakelijk bent, kunnen schuldeisers ook bij het vermogen van uw holding.
Beslag op uw banksaldo
Uw banksaldo bij een Nederlandse bank weten de schuldeisers uiteindelijk wel te vinden. Er kan dan meteen beslag op gelegd worden.
Let wel: dit gaat dan om zogeheten ‘conservatoir’ (voorlopig) beslag. Voor zo’n beslag is wel toestemming nodig van de rechter, maar die geeft die toestemming vrij snel. En in ieder geval zonder degene te horen waar het beslag gelegd gaat worden.
Conservatoir beslag is ‘bewarend’: de schuldeiser zorgt er met het beslag voor dat het geld nergens heen gaat. Hij mag het geld niet incasseren. Dat mag wél als het om een zogeheten ‘executoriaal’ beslag gaat.
Als een rechter eenmaal heeft geoordeeld dat een schuldeiser recht heeft op betaling, bent u verplicht om uw schuldeiser te informeren over uw inkomen en vermogen. U mag dan natuurlijk niet jokken of informatie achterhouden (zie ook het kader).
‘Lijfsdwang’ om alsnog informatie los te weken
Dat een debiteur verplicht is om inlichtingen te geven over zijn vermogen, is in 1991 bevestigd door de Hoge Raad. Het ging in die zaak om iemand die weigerde zijn advocaat te betalen.
Dat is nooit een goed idee. De advocaat wist gedaan te krijgen dat de voormalige cliënt gedwongen werd om informatie te geven over zijn vermogen. Deed hij dat niet, dan mocht de advocaat ‘lijfsdwang’ toepassen.
Dat houdt in dat degene met een claim zijn debiteur voor maximaal een jaar kan laten opsluiten in de gevangenis, totdat deze alsnog de verlangde informatie geeft. Het enige nadeel voor de schuldeiser is dat hij de gevangeniskosten moet voorschieten.
Overdragen aan een stichting
Effectiever dan het verstoppen van uw vermogen, is het overdragen van uw vermogen aan een trust of een stichting. Het is dan niet meer van u, maar het wordt wel gebruikt voor een door u gekozen doel.
Het doel van een stichting mag niet zijn ‘uitkeringen aan uzelf’. Maar u kunt bijvoorbeeld wel een stichting oprichten voor een studiefonds voor familieleden, of een stichting die zich bekommert om het onderhoud van uw monumentale woning.
Pas op: geld dat u in de stichting heeft gestopt, kunt u er nooit meer voor uzelf uithalen. Het vermogen mag alleen gebruikt worden voor het statutaire doel van de stichting.
Een trust beheert het geld voor de begunstigden
Trust oprichten voor uw kinderen
Dat is anders bij een trust. Daarbij is het doel juist wel dat het geld beheerd wordt voor de begunstigden. Dat is vaak de insteller van de trust en bijvoorbeeld diens kinderen.
Het voordeel van een trust is dat het vermogen beschikbaar blijft voor de oorspronkelijke eigenaar, maar dat anderen daar niet bij kunnen. Er is ook een ‘maar’: het Nederlands recht kent geen mogelijkheid om een trust op te richten. U moet er dus voor naar het buitenland, bijvoorbeeld naar Curaçao.
Er hangt een wat schimmige sfeer om het fenomeen trust omdat het vaak geassocieerd wordt met belastingontduiking. Als u de trust alleen maar gebruikt om uw vermogen buiten bereik van uw schuldeisers te houden en aan de fiscus gewoon opgeeft wat er in uw trust zit, is er in principe niets aan de hand.
Huwelijkse voorwaarden
Een andere praktische manier om uw privévermogen te beschermen is door nooit te trouwen in gemeenschap van goederen. Want daarmee geeft u volgens de wet meteen de helft van uw vermogen weg aan uw (mogelijk) aanstaande ex.
Maar er zijn ook meer romantische argumenten om te trouwen op huwelijkse voorwaarden. Als u zakelijk in de problemen raakt, moeten schuldeisers zich niet kunnen verhalen op het vermogen van uw partner. Als u in gemeenschap van goederen getrouwd bent, kunnen ze dat wel.
Het is nooit te laat om maatregelen te nemen. U kunt uw huwelijk in gemeenschap van goederen bij de notaris omzetten in een huwelijk op basis van huwelijkse voorwaarden. Dat is verstandig om te doen als één van de twee partners zakelijk actief wordt of extra risico’s voorziet rondom de bv.
Persoonlijke aansprakelijkheid
Als uw bv diensten verleent, is het handig om in de algemene voorwaarden maatregelen op te nemen om persoonlijke aansprakelijkheid tegen te gaan. Want schuldeisers kunnen proberen u persoonlijk aan te spreken, ook al hebben zij een contract gesloten met uw bv. U kunt namelijk onbedoeld persoonlijk opdrachtnemer worden.
Dat zit zo: in de wet staat dat als een klant opdracht geeft aan uw bv, maar het oog heeft op uitvoering door u zelf, u persoonlijk de opdracht moet uitvoeren. U bent dan automatisch persoonlijk als (mede)opdrachtnemer. Als het niet goed gaat, bent u persoonlijk aansprakelijk.
U mag van deze wettelijke bepaling afwijken, maar dat moet u dan wel doen. U kunt bijvoorbeeld in uw algemene voorwaarden opnemen dat deze wetsartikelen (artikel 7:404 en 7:407 van het Burgerlijk Wetboek) niet van toepassing zijn en dat opdrachten uitsluitend worden aangenomen en uitgevoerd door de bv, niet door een specifiek persoon.
De deurwaarder moet een deel van uw salaris vrijlaten
Loonbeslag
Naar verwachting wordt op 1 januari 2021 het beslagrecht gewijzigd. Deels wordt uw privévermogen daardoor beter beschermd, maar voor een ander deel wordt het juist gemakkelijker om daarop beslag te leggen.
Nu is het nog zo dat als iemand loonbeslag wil leggen, de deurwaarder een deel van uw salaris vrij moet laten (de beslagvrije voet). Dat heeft u nodig om van te leven.
Die beslagvrije voet is nu nog te omzeilen door geen loonbeslag te leggen, maar tegen het einde van de maand beslag te leggen op de bankrekening waarop het salaris wordt gestort. Dan treft het beslag het hele bedrag. Dat wordt veranderd.
Beslag op banktegoed en auto
Ook bij beslag op de bankrekening moet straks een beslagvrije voet worden toegepast. Het beslag leggen op banktegoeden wordt nog wat makkelijker. De deurwaarder kan gewoon uitvragen bij welke banken in Nederland en in de rest van de Europese Unie u een rekening heeft.
Het in beslag nemen van auto’s wordt ook makkelijker. Nu kan de deurwaarder een auto alleen maar in beslag nemen als hij de auto zelf ziet staan of rijden. Als u de auto verstopt in een garage bent u dus veilig. Straks kan de deurwaarder de auto simpelweg in beslag nemen door na te gaan of de auto uw eigendom is.
