Overkoepelend thema voor de Belastingdienst dit jaar is het ‘herstel van vertrouwen’, zo blijkt uit verschillende rapportages. Niet zo vreemd ook, want dalend vertrouwen in de fiscus is in de regel slecht voor de belastingmoraal van burgers en ondernemingen. Intussen loopt het aantal boekenonderzoeken dat de Belastingdienst uitvoert gestaag terug.
De Belastingdienst is de laatste tijd onder meer in het nieuws vanwege de krakkemikkige ICT-systemen. En de gevolgen die dat heeft voor de uitvoerbaarheid van allerlei nieuwe fiscale plannen. Steeds vaker klinkt het in brieven van het kabinet dat er goed gekeken moet worden naar wáár de beschikbare capaciteit van de Belastingdienst wordt ingezet.
Maar de fiscus heeft nog wel meer ‘uitdagingen’ op zijn bordje. Eén daarvan is het herstel van vertrouwen in de dienst, dat onder meer door de toeslagenaffaire een fikse deuk heeft opgelopen. Dit herstel is dan ook het belangrijkste thema in het jaarplan van de fiscus voor 2022. Dit moet onder meer komen van het pro-actief contact opnemen met burgers om fouten te voorkomen. En van het verder ontwikkelen van het zogeheten horizontaal toezicht in het mkb. Daarbij vindt er vooraf afstemming plaats tussen de fiscus en de onderneming, in plaats van controle achteraf.
Intussen daalt het aantal boekenonderzoeken (artikel) de afgelopen jaren gestaag, zo blijkt uit cijfers die staatssecretaris Marnix van Rij naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. In 2016 zijn er in het mkb nog ruim 27.000 boekenonderzoeken uitgevoerd, voor 2019 komt het cijfer uit op ruim 16.900. In 2020 (9.376) en 2021 (6.597) zijn de aantallen nog eens flink gedaald, omdat het bedrijfsbezoek stil heeft gelegen door de coronacrisis.
Met het jaarplan, andere rapportages en antwoorden op Kamervragen over die rapporten geeft het ministerie van Financiën een aardig inkijkje in hoe de vlag er momenteel bij hangt bij de Belastingdienst. De strategie van de dienst is zorgen dat burgers en ondernemers zoveel mogelijk zelf bereid zijn om de regels na te leven. Dus ‘zonder dwingende en kostbare acties’ vanuit de fiscus. Daarom zet de Belastingdienst erop in om fouten zo veel mogelijk te voorkomen, bijvoorbeeld met de vooringevulde aangifte inkomstenbelasting (toolbox).
Ook is er een project opgezet om de brieven van de fiscus begrijpelijker te maken. Daardoor zou 80% van de burgers en ondernemers zonder hulp moeten begrijpen waarom zij een brief krijgen en welke actie zij moeten ondernemen. Verder wordt er gewerkt aan een cultuur waarbij werknemers van de Belastingdienst ruimte voelen om maatwerk te leveren, in plaats van het strak volgen van de regels omdat er anders consequenties kunnen zijn.
In antwoord op vragen van de Tweede Kamer (pdf) geeft Van Rij van Financiën overigens nog een hele trits cijfers over de fiscus. Zo is nu duidelijk dat 18% van de medewerkers in 2021 jonger dan 34 jaar was en 43% ouder dan 55 jaar. Verder zit het grootste deel van de werknemers (29%) nu in de categorie 0 tot 4 dienstjaren bij de fiscus. 13% werkt er al meer dan 40 jaar. Daarnaast toont een tabel dat er in 2021 bij de inkomstenbelasting 3.911 vergrijpboetes zijn opgelegd, tegen 6.715 in 2019.
Meer informatie over fiscale controles en sancties vindt u in de toolbox Zo gaat u om met controles van de Belastingdienst.