Als arboprofessionals aan werknemers moeten uitleggen welke risico’s er spelen bij het werk, is er soms verwarring tussen wanneer iets nu een gevaar vormt en wanneer iets een risico is. Is dat erg? Ja, want het kan zorgen oproepen, terwijl risico's met de juiste maatregelen beheersbaar zijn.
De werkgever is verantwoordelijk voor gezonde en veilige arbeidsomstandigheden. Hij heeft een wettelijke verplichting om te voorkomen dat werknemers ziek worden van hun werk. Daarom moet de werkgever de risico’s van het werk in kaart brengen en maatregelen nemen om deze risico’s weg te nemen of te beperken, zo staat in artikel 5 van de Arbowet. Dat doet hij door een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) op te stellen en een plan van aanpak te maken. Het is belangrijk dat werknemers goed begrijpen wat dit inhoudt, want zij kunnen door veilig gedrag de risico’s beperken. Dan moeten ze wel weten waar ze op moeten letten.
Een gevaar is niet weg te nemen of te beperken, een risico wel, mits met de juiste beheersmaatregelen. Bestrijdingsmiddelen, oplosmiddelen, straling of explosieve stoffen zijn gevaarlijk, ook als ze luchtdicht zijn verpakt, in containers zijn opgeslagen of in producten zijn verwerkt. Ze zijn pas een risico als werknemers eraan blootgesteld worden in hoeveelheden die schadelijk zijn voor de gezondheid . Werknemers kunnen ermee in contact komen via de huid of door gevaarlijke stoffen in te ademen. Zo vormt asbest in een dakplaat een gevaar, maar is pas een risico als de werknemer tijdens het werk asbestvezels inademt. Het risico hangt ook af van het niveau van de blootstelling.
Omdat overal gevaren zijn, is het nodig de omstandigheden waarin de gevaren een risico kunnen vormen te beheersen. Dat kan door de kans dat de werknemers worden blootgesteld te verkleinen of de gevolgen van de blootstelling te beperken. Soms is het niet mogelijk om de schadelijke stof weg te nemen omdat er geen alternatief is, denk aan het gebruik van röntgenstraling. Dan moet de werkgever ervoor zorgen dat als er blootstelling is, de werknemer hiertegen goed beschermd is. Werkgevers moeten hierbij de arbeidshygiënische strategie toepassen. Dat betekent dat ze maatregelen moeten nemen in een vaste volgorde, te beginnen met maatregelen aan de bron tot het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen. De werknemer is verplicht deze te gebruiken.