Ondernemersorganisaties pleiten al langer voor een ‘one-in-one-out’-systeem voor regelgeving. Ofwel: voor elke nieuwe regel die kosten met zich meebrengt moet er worden gesnoeid in de kosten van bestaande regels. Het kabinet heeft nu de voor- en nadelen daarvan in kaart laten brengen. Of het er ook van komt is aan een volgend kabinet.
Traag draaiende ambtelijke molens en eindeloze bureaucratie zijn de favoriete steen des aanstoots van ondernemend Nederland. Al die ‘betutteling’ zit ondernemers die vooruit willen alleen maar in de weg. Voldoen aan al die regels kost geld, tijd en energie en beknot ook de innovatie in het bedrijfsleven, zo luidt de kritiek.
Diverse kabinetten hebben ook al geprobeerd om te snoeien in het regelwoud. Zo ook dit kabinet, dat vooral inzet op het ‘merkbaar’ verlagen van de regeldruk. Om te zien of dat niet nog efficiënter kan, heeft de Tweede Kamer in een motie gevraagd om een onderzoek naar de plussen en minnen van een one-in-one-out-systeem. Dat heeft staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken nu gepubliceerd, met een begeleidende brief (pdf). Keijzer benadrukt daarbij dat de keuze om zo’n systeem echt in te voeren aan een nieuw kabinet is.
In de simpelste vorm zou one-in-one-out betekenen dat er voor elke nieuwe wet een oude wet in de prullenbak gaat. Maar zo wordt het in de praktijk niet toegepast, laat het onderzoek zien. Het werkt meer als een ‘nullijn’ voor de kosten van regelgeving. Kosten van nieuwe regels moeten voor het bedrijfsleven worden gecompenseerd door elders kosten te schrappen. Keijzer wijst er ook op dat het samenvoegen van wetten anders ruimte zou geven om er toch weer nieuwe wetten bij te smokkelen.
In het onderzoek is gekeken naar vijf Europese landen: Denemarken, Duitsland, Finland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Een overeenkomst is dat het ministerie dat met een nieuwe wet komt ook vaak zelf verantwoordelijk is voor het compenseren van de kosten. Ook laten landen bijvoorbeeld verplichte Europese wetgeving of beleidsterreinen met een enorme reikwijdte vaak buiten het systeem vallen. Anders zou bijvoorbeeld een grote wijziging in belastingen leiden tot een ‘onmogelijke’ schrapopdracht.
De onderzoekers noemen als voordelen dat het een helder systeem is dat wordt gezien als effectief middel om de kosten te beheersen. Ook een positief effect: bewustwording bij ambtenaren over de mogelijke impact van regelgeving. Nadeel is dat het systeem door uitzonderingen niet altijd leidt tot een merkbare vermindering van regeldruk voor ondernemers. Zo is de inschatting van de geïnterviewde ambtenaren en ondernemersclubs dat het merendeel van de regeldrukkosten komt door Europese regelgeving. En juist die is vaak uitgezonderd van one-in-one-out. Verder maakt het systeem het wetgevingsproces complexer en wordt de doorlooptijd langer.