Het unitair octrooi is op 1 juni 2023 van start gegaan. Dit octrooi beschermt uitvindingen in 17 landen van de Europese Unie (EU). Vooral voor ondernemers die internationaal werken biedt een unitair octrooi voordelen. Zij hoeven niet in elk land een octrooi te registreren en dat scheelt behoorlijk in de kosten.
Het unitair octrooi werkt met één procedure, één vertaling en één jaarlijkse belasting. Bij het al langer bestaande Europese octrooi geldt dat voor elk land een afzonderlijke procedure moet worden gevolgd, telkens met aparte kosten voor inschrijving. Vaak moet het octrooi ook nog worden vertaald naar de taal van het desbetreffende land.
Na verlening van het Europees octrooi door het Europees Octrooibureau (EOB) heeft de octrooiaanvrager twee keuzemogelijkheden: een unitair octrooi met 17 landen in een vast pakket of een Europees octrooi met apart gekozen landen. Het unitair octrooi geldt in België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Slovenië en Zweden. Het EOB kreeg in 2022 overigens te maken met een behoorlijke stijging (3,5%) van Nederlandse octrooiaanvragen.Uiteraard is het ook mogelijk om in Nederland een octrooi (tool) aan te vragen dat alleen in Nederland geldig is.
Op 1 juni 2023 is ook het Unified Patent Court (UPC), de nieuwe Europese rechtbank voor octrooien, van start gegaan. Het UPC zorgt voor de handhaving. Is een onderneming van mening dat er sprake is van een inbreuk op een octrooi, dan kan dit bij het UPC worden voorgelegd. Een uitspraak van het UPC geldt in alle 17 aangesloten landen. Het UPC heeft ook een lokale vestiging in Den Haag. Hier kan in het Nederlands of in het Engels worden geprocedeerd.
Nederlandse ondernemers met technische innovaties in Europa kunnen voor onafhankelijke voorlichting over octrooien terecht bij het Octrooicentrum Nederland.