De oorlog in Oekraïne raakt ook het zakelijk verkeer. Nederlandse ondernemingen die zakendoen met de regio kunnen te maken krijgen met sancties, betalingsmoeilijkheden en andere problemen in de bedrijfsvoering. Een aantal aandachtspunten.
De waarde van de import en export tussen Rusland of Oekraïne en Nederland is relatief klein, aldus statistiekbureau CBS. Maar het stilvallen van het internationale zakelijk verkeer in de regio kan evengoed gevolgen hebben voor Nederlandse ondernemingen. Oók voor ondernemingen die niet rechtstreeks zakendoen met Rusland, maar wel afhankelijk zijn van een toeleverancier die weer essentiële onderdelen uit Rusland haalt. Bovendien raakt een indirect gevolg van de oorlog zoals de stijgende brandstofprijzen veel meer sectoren.
Nederlandse ondernemingen die rechtstreeks zakendoen met Rusland (of Belarus) hebben te maken met de verschillende sancties die de Europese Unie heeft ingesteld tegen die landen. Die verbieden het leveren van goederen of diensten maar ook het zakendoen met bepaalde personen of ondernemingen. Producten en diensten die onder de sancties vallen mogen ondernemingen in principe niet meer exporteren of importeren van en naar Rusland. Het gaat onder meer om metaal en cement, maar ook om rekenmachines en luxegoederen van meer dan € 300 per stuk.
Op zich kunnen ondernemingen zaken blijven doen met Rusland (mogelijk vanwege doorlopende contracten) maar dus niet als het gaat om producten of diensten die onder de sancties vallen. Het voert te ver om die producten en diensten hier allemaal te beschrijven. De lijsten zijn wel te vinden via de site van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Ondernemingen moeten dus goed controleren of hun producten of diensten op de sanctielijsten staan, en hetzelfde geldt voor hun zakenpartners in de regio. Voor meer hulp kunnen zij ook contact opnemen met het Ondernemersloket sancties Rusland van de RVO.
Andere sancties hebben te maken met het betalingsverkeer. Verschillende Russische banken zijn afgesloten van het internationale betalingssysteem Swift, waardoor internationale betalingen vrijwel onmogelijk zijn. Het advies van de Nederlandse banken aan zakelijke klanten is momenteel om geen betaaltransacties te doen met ondernemingen of personen uit Rusland of Belarus zonder eerst de bank te raadplegen.
Ondernemingen die nog geld tegoed hebben van klanten uit Rusland kunnen mogelijk terugvallen op hun exportkredietverzekering. Maar vanzelfsprekend is dat niet. Atradius DSB, dat namens de Nederlandse Staat exportkredietverzekeringen aanbiedt, heeft laten weten dat per geval wordt bekeken of een levering aan Rusland nog wel in aanmerking komt voor volledige dekking. Nieuwe exportkredietverzekeringen voor export richting Rusland biedt Atradius DSB feitelijk niet meer aan. Als de vordering op Russische klanten waarschijnlijk helemaal niet meer wordt betaald, is het misschien mogelijk om die vordering af te waarderen van de winst in de vennootschapsbelasting.
Een algehele compensatie voor ondernemers die in hun bedrijfsvoering geraakt zijn door de oorlog komt er voorlopig niet. De RVO wijst wel op mogelijke overheidsregelingen die financiële pijn van gemiste betalingen mogelijk wat kunnen verzachten. Zo kunnen ondernemingen een beroep doen op de regelingen waarbij de overheid garant staat voor de financiering om zo de financiële huishouding meer op orde te brengen. Ook zijn er regelingen voor exporteurs die nu willen zoeken naar alternatieve afzetmarkten. Eén daarvan is de subsidieregeling Support International Business, die vanaf 1 april 2022 de deuren weer opent.
Zoals gezegd kunnen de oorlog en de ingestelde sancties de aanvoerketens van ondernemingen flink in de war gooien. Maar Europese ondernemingen die de samenwerking opzoeken om bijvoorbeeld de aanvoer van schaarse grondstoffen veilig te stellen kunnen rekenen op coulance. Europese toezichthouders op de kartelregels hebben namelijk aangegeven dat zij niet actief zullen handhaven bij dit soort tijdelijke en noodzakelijke samenwerkingsverbanden.
NB: Dit artikel is geschreven op basis van de informatie zoals die bekend was op het moment van publicatie. Raadpleeg voor de actuele situatie rond de sancties en andere ontwikkelingen de site van de RVO.