Het Huis voor Klokkenluiders (HvK) heeft twee onderzoeken naar een melding van een misstand afgerond. In beide gevallen werden de werknemers die melding maakten ontslagen. In één geval concludeerde het HvK dat het ontslag los stond van de melding. In het andere geval was de conclusie echter dat de melder werd benadeeld.
In de zaak waarin het ontslag los stond van de melding, had een beleidsmedewerker bij een gemeente een melding gedaan van het illegaal storten van grond uit sloten en bermen op een gesloten gemeentelijke stortplaats. Het HvK stelde vast dat het hier inderdaad ging om een misstand. Het ontslag van deze werknemer was volgens het HvK echter het gevolg van een verstoorde arbeidsverhouding en niet van de melding die hij deed over het illegaal storten.
De melder in het andere onderzoek werkte voor de Kwaliteitsdienst van een organisatie die industriële verpakkingen maakt. Zijn melding ging over mankementen aan de verpakkingen waardoor bij vervoer van gevaarlijke stoffen gevaar voor de veiligheid of het milieu kon ontstaan. De werknemer deed zijn melding eerst intern bij de algemeen directeur van de lokale vestiging en later bij de internationale leiding van de organisatie. De organisatie stelde hierop een onderzoek in. Omdat het onderzoek naar de mening van de werknemer niet toereikend was, deed hij ook een melding bij het Openbaar Ministerie (OM). Het OM deed proeven met verpakkingen en dagvaardde de werkgever. In de rechtszaak die volgde, veroordeelde de rechter de werkgever tot een geldboete. De werkgever en het OM zijn tegen deze uitspraak in beroep gegaan. Dit beroep loopt nog.
Ondertussen stelde de politie de resultaten van de proeven door het OM ter beschikking aan de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Deze legde de werkgever een last onder dwangsom op voor overtreding van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen. Anderhalf jaar later constateerde de ILT dat de verpakkingen nog niet aan de eisen voldeden. Pas na een periode van nog eens twee jaar voldeden de verpakkingen uiteindelijk aan de eisen en hief de ILT de last onder dwangsom op.
De werknemer was inmiddels echter ontslagen en maakte opnieuw melding, nu bij het HvK. Deze deed onderzoek naar de zaak en concludeerde dat de werknemer terecht een misstand meldde. Ook concludeerde het HvK dat het ontslag een direct gevolg was van zijn melding. De melder kan het onderzoeksrapport (pdf) van het HvK eventueel gebruiken om schadevergoeding te eisen bij de rechter.
De Wet Huis voor klokkenluiders (WHvk) is sinds 1 juli 2016 in werking. De wet moet rechtsbescherming bieden aan werknemers die een vermoeden van een misstand melden. Organisaties die ten minste vijftig werknemers in dienst hebben, moeten een procedure instellen voor het omgaan met het melden van een vermoeden van een misstand binnen de organisatie, een klokkenluidersregeling (tool). De ondernemingsraad (OR) heeft instemmingsrecht op een klokkenluidersregeling (artikel 27, lid 1l van de Wet van de Ondernemingsraden (WOR)). Heeft de organisatie nog geen procedure voor het omgaan met het melden van een vermoeden van een misstand, dan kan de OR het initiatiefrecht gebruiken om een regeling in te stellen.