Er lijkt eindelijk schot te komen in de invoering van de Wet bescherming klokkenluiders. Gisteren stemde de Tweede Kamer in met het wetsvoorstel dat de Wet Huis voor Klokkenluiders moet vervangen. Daarmee is de invoering van de nieuwe klokkenluiderswet weer een stap dichterbij.
Het wetsvoorstel voor de Wet bescherming klokkenluiders is al diverse keren gewijzigd en onlangs uitten experts nog de nodige kritiek op dit wetsvoorstel. Ook bij de plenaire behandeling van de nieuwe klokkenluiderswet in de Tweede Kamer, op donderdag 8 december, dienden verschillende Kamerleden nieuwe moties en amendementen in. Deze hadden onder meer betrekking op:
De Tweede Kamer stemde gisteren over deze moties en amendementen en over het gehele wetsvoorstel. Daarmee is de invoering van de Wet bescherming klokkenluiders weer een stap dichterbij. De ondernemingsraad (OR) doet er goed aan om de ontwikkelingen te volgen. Veel organisaties zullen naar aanleiding van de nieuwe wet namelijk een interne meldprocedure moeten invoeren of hun bestaande klokkenluidersregeling moeten herzien. De OR heeft instemmingsrecht bij de invoering, wijziging of intrekking van een klokkenluidersregeling (artikel 27, lid 1m WOR) en moet dus met de bestuurder meedenken over een goede interne meldprocedure.
De Wet bescherming klokkenluiders verschilt op een aantal punten wezenlijk van de huidige Wet Huis voor Klokkenluiders. Zo gaan er strengere eisen gelden voor de interne meldprocedures in organisaties en kan in het vervolg iedereen die met de organisatie te maken heeft een vermeende misstand melden, dus ook sollicitanten, vrijwilligers, zzp’ers of bijvoorbeeld aandeelhouders. Daarnaast verschuift de bewijslast bij vermeende benadeling na een melding naar de werkgever. Hij moet dus aantonen dat de mogelijke benadeling geen verband houdt met de melding. Ook worden er naast het Huis voor Klokkenluiders (HvK) andere autoriteiten aangewezen die meldingen van een vermoedelijke misstand in behandeling kunnen nemen.
Nederland had – net als de andere EU-landen – de EU-richtlijn die de positie van klokkenluiders versterkt al vóór 17 december 2021 moeten doorvoeren in de nationale wetgeving. Het is daarom belangrijk dat de Wet bescherming klokkenluiders nu zo snel mogelijk wordt ingevoerd, ook al is deze inhoudelijk misschien nog niet helemaal sluitend. Nu de Tweede Kamer het wetsvoorstel heeft aangenomen, moet de Eerste Kamer zich er nog over buigen. Als ook de Eerste Kamer akkoord is, kan de nieuwe wet in werking treden.
Na een tussentijdse evaluatie volgt in 2023 een nieuw wetsvoorstel. Minister Bruins Slot (BZK) liet in een brief aan de Tweede Kamer (pdf) weten dat zij hierin een concreet voorstel zal doen voor de instelling van een fonds voor de juridische en psychosociale ondersteuning van klokkenluiders. Het streven is om dat volgende wetsvoorstel in het najaar van 2023 in consultatie te brengen. Dan wordt het wetsvoorstel openbaar en kan iedereen erop reageren. Hierna wordt het wetsvoorstel waar nodig geactualiseerd en volgt de behandeling in de Tweede Kamer.