Iedere werknemer maakt wel eens fouten tijdens zijn werkzaamheden. De vraag is wat leidinggevenden hiermee moeten doen. De psychologie werpt licht op deze kwestie van ‘fouten wel of niet bestraffen’.
Of de onderliggende reden nu een slechte nacht, een verhoogd stresslevel, een slechte focus of gewoon onhandigheid is: iedere werknemer maakt vroeg of laat fouten in zijn werkzaamheden. Denk aan het laten vallen van een apparaat, een verkeerde berekening, een spelfout in een belangrijk document of miscommunicatie (tool) waardoor een collega of klant in het harnas wordt gejaagd. Sommige leidinggevenden zullen in zo’n geval meteen in actie komen en de werknemer in kwestie berispen. De gedachte is dan ‘als de fout bestraft wordt, is de werknemer weer gefocust en dat zal een dergelijke fout in de toekomst voorkomen’.
De wetenschap laat zien dat het meestal anders zit. Veel psychologen hangen dan ook de theorie van ‘regressie naar het gemiddelde’ aan. Hierbij gaat men er vanuit dat iedere werknemer een bepaald vaardigheidsniveau heeft, en op een gemiddelde werkdag prestaties laat zien die bij dat niveau horen. Een negatieve uitschieter heeft vooral te maken met toeval en pech. Na een blunder zal de werknemer zich herpakken en sowieso weer terugkeren naar zijn gemiddelde niveau, ongeacht of dit gepaard gaat met een berisping van zijn leidinggevende.
Volgens de theorie van ‘regressie naar het gemiddelde’ geldt dit andersom net zo. Het belonen van een positieve uitschieter, bijvoorbeeld met een bonus (artikel) of een compliment, zal er niet toe leiden dat de werknemer deze uitzonderlijke prestatie opeens als ‘de nieuwe standaard’ gaat zien. Ook na een topprestatie zal de werknemer terugkeren naar zijn gemiddelde functioneren, en het maakt hierbij dus niet uit hij beloond is voor de goede prestatie of niet. Maar als de leidinggevende dan tóch moet kiezen tussen het bestraffen van blunders en het belonen van goede prestaties, heeft de laatste route wel de voorkeur. Blije werknemers zijn namelijk veel waard; hun functioneren lijkt alleen lang niet zo kneedbaar als sommige leidinggevenden hopen.