Werkgevers die de Arbowet overtreden, kunnen daarvoor op de vingers getikt worden door de Nederlandse Arbeidsinspectie. Ook al is de overtreding onbedoeld, de werkgever kan hiervoor wel een boete te krijgen. Voor het berekenen van de boete hanteert de Inspectie normbedragen. Hoe komen die tot stand?
De Nederlandse Arbeidsinspectie onderzoekt of organisaties de Arbowet naleven door steekproefsgewijs organisaties te bezoeken en door gericht onderzoek te doen, bijvoorbeeld naar aanleiding van klachten of meldingen die zijn binnengekomen. Soms zijn de geconstateerde overtredingen zo ernstig dat het tot een boete komt. Ook het niet opvolgen van waarschuwingen kan tot een boete leiden. Boetes kunnen hoog oplopen, zeker bij ernstige zaken zoals niet-melden van een arbeidsongeval (tool). Hoe hoog de boetebedragen zijn, hangt af van verschillende factoren zoals ernst van de overtreding en de grootte van de organisatie.
Het boetebeleid van de Arbeidsinspectie staat in de Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving. In de beleidsregel staat een schema met de regels uit de Arbowet waarbij een boete mogelijk is. Deze zijn ingedeeld naar ernst van de overtreding: van zware overtredingen waarbij direct een boete wordt aangezegd tot overige overtredingen zoals administratieve verplichtingen, denk aan het ontbreken van gebruiksaanwijzingen bij ingewikkelde apparaten. De inspecteur geeft in die gevallen meestal een waarschuwing. De werkgever heeft dan tijd om alsnog aan de eisen te voldoen.
Voor de mogelijke overtredingen zijn er zeven categorieën normbedragen, van € 340 tot en met € 13.500. Afhankelijk van de grootte van de organisatie betaalt de werkgever 100% van het normbedrag (bij 500 of meer werknemers) aflopend tot 10% (organisaties met maximaal 4 werknemers). Het boetebedrag kan ook nog vermenigvuldigd worden, van 5 keer bij een dodelijk arbeidsongeval, tot 1,5 keer als 10 tot 50 werknemers zijn blootgesteld aan de gevolgen van een niet-administratieve overtreding. Zo kan het ontbreken van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) een boete van maximaal € 4.500 opleveren en het ontbreken van een plan van aanpak maximaal € 3.000.