Van alle werknemers in Nederland was tussen 2012 en 2016 19% lid van een vakbond. De leden bevinden zich vooral onder werknemers van 55 tot 65 jaar (35%); onder werknemers van 15 tot 25 jaar is het animo het laagst (5%). Het is voor een OR belangrijk om te weten hoeveel vakbondsleden de achterban telt.
Voor een OR is het nuttig om te weten hoe groot de zogeheten organisatiegraad is. Dat is het percentage werknemers binnen een organisatie dat lid is van een vakbond. Een OR werkt namelijk op diverse momenten samen met vakbonden, bijvoorbeeld tijdens verkiezingen of bij een fusie. Een OR kan dit percentage achterhalen door – als er een cao is – de vakbonden te benaderen die de cao hebben ondertekend. Volgens de voormalige Wet bescherming persoonsgegevens mocht de vakbond gegevens verstrekken over lidmaatschap in het geval van OR-verkiezingen. In de nieuwe Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) staat deze regel niet. Ook kan de OR dit vragen aan de bestuurder, maar die moet wel eerst uitdrukkelijke toestemming vragen aan de werknemers voordat hij de gegevens doorgeeft aan de raad. Het lidmaatschap van een vakbond is namelijk een bijzonder persoonsgegeven dat uw bestuurder niet zomaar mag verwerken. De vraag is in hoeverre werknemers vrijwillig uitdrukkelijk toestemming kunnen verlenen, vanwege de hiërarchische verhouding met de bestuurder. Zelf de achterban benaderen is daarom wellicht de beste optie voor een OR.
Er zijn verschillende momenten waarop een OR de krachten bundelt met een vakbond, om tot een zo goed mogelijk resultaat te komen voor de achterban. Dat gebeurt in de volgende situaties.