Organisaties die de Arbowet overtreden kunnen een sanctie tegemoet zien. Inspectie SZW heeft daarvoor verschillende mogelijkheden. Een boete is meestal pas aan de orde als andere maatregelen niet helpen.
Welke sanctie Inspectie SZW een organisatie oplegt, hangt af van diverse factoren. Werkgevers die een goed arbobeleid hebben, zullen een minder zware sanctie krijgen dan een werkgever die herhaaldelijk in de fout gaat. Een lichte overtreding in een organisatie waar de arbeidsomstandigheden verder op orde zijn, levert vaak niet meer dan een waarschuwing op. Aan de andere kant kunnen situaties met acuut gevaar leiden tot complete werkstillegging of zelfs een proces-verbaal. Op een wat zwaardere overtreding volgt een bestuurlijke boete of een dwangsom.
Inspectie SZW kan een mondelinge of schriftelijke waarschuwing geven. Een schriftelijke waarschuwing is officiëler dan een mondelinge waarschuwing. De inspecteur legt dan op papier vast welke overtredingen de werkgever begaat en welke maatregelen hij moet nemen om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. De schriftelijke waarschuwing is een veelgebruikte sanctie voor lichte overtredingen die de werkgever snel en eenvoudig kan opheffen. In de waarschuwing staat binnen welke termijn de werkgever de vereiste maatregelen moet nemen.
Is de situatie in de organisatie niet binnen de aangegeven termijn verbeterd, dan kan een ‘eis tot naleving van de wet’ volgen. Dit is in feite ook een schriftelijke waarschuwing, maar dan veel dringender. De werkgever moet ervoor zorgen dat hij de vereiste maatregelen om de veiligheid te verbeteren nu zo snel mogelijk neemt en het probleem oplost. Werkgevers die de eerste waarschuwing negeren en een eis tot naleving krijgen, hebben geluk: Inspectie SZW had in zo’n geval ook meteen een boete kunnen opleggen.