De ondernemingsraad (OR) heeft recht op informatie over het financiële reilen en zeilen van de organisatie: de jaarrekening is hierbij van belang, net als regelmatige updates van de financiële situatie van de organisatie. De bestuurder baseert zijn plannen namelijk ook deels op de cijfers zoals die uit de jaarrekening blijken. Reden voor de OR om de jaarrekening kritisch te bekijken, maar waarop moet de OR letten?
De OR ontvangt een hoop rapportages van de bestuurder. Zo heeft de OR volgens artikel 31a van de Wet op de ondernemingsraden recht op informatie (artikel) over de algemene gang van zaken binnen de organisatie, daaronder vallen informatie over financiële gegevens en de jaarrekening. De jaarrekening is de schriftelijke verantwoording van de behaalde bedrijfsresultaten en veel ondernemingen zijn verplicht om de jaarrekening naar de Kamer van Koophandel te sturen. Welke gegevens de bestuurder precies in de jaarrekening moet vermelden, hangt af van de grootte van de organisatie: er is een onderverdeling in kleine, middelgrote en grote organisaties.
De jaarrekening (toolbox) bestaat uit een balans en een winst- en verliesrekening, ook wel resultatenrekening genoemd. De balans geeft een momentopname weer van de activa (bezittingen) en passiva (schulden) van de organisatie. De winst- en verliesrekening geeft de resultaten weer van de opbrengsten en de kosten met als uitkomst winst of verlies. In het directieverslag licht het bestuur het jaar toe en is er een koppeling aan belangrijke gebeurtenissen in de organisatie. Dit verslag komt als het goed is overeen met het beeld dat de OR tijdens de overlegvergaderingen heeft gekregen.
Middelgrote of grote ondernemingen moeten vervolgens nog het kasstroomoverzicht aanleveren dat inzicht geven in de inkomsten en uitgaven. Ten slotte is er een accountantsverklaring opgenomen in de jaarrekening als die is gecontroleerd door een accountant. Ontbreekt de accountantsverklaring, of is die niet goedkeurend, dan is dat aanleiding voor de OR om kritische vragen te stellen over de informatie die de OR heeft ontvangen, want mogelijk is die niet volledig.
De OR kan ook kijken naar de zogenoemde ratio’s, zoals de liquiditeit, solvabiliteit en de rentabiliteit. De liquiditeit geeft aan of er voldoende kasgeld is om kortlopende schulden te betalen, solvabiliteit kijkt in hoeverre de organisatie afhankelijk is van langlopende schulden bij bijvoorbeeld banken en rentabiliteit geeft inzicht in het rendement dat is behaald ten opzichte van het geïnvesteerde geld.
De jaarrekening geeft een beeld van het verleden. De OR moet daarom ook het bijbehorende jaarverslag doornemen. Dat biedt immers een overzicht van de plannen en verwachtingen voor de toekomst. Door ook de begroting op te vragen, weet de OR hoe de bestuurder het geld in het komende jaar wil uitgeven. Inzicht in de jaarrekening vergroot de opties voor de OR om invloed uit te oefenen (artikel).
Meer informatie over de jaarrekening vindt u in de toolbox De jaarrekening: van opstellen tot deponeren in zeven stappen.