Een startend OR-lid moet weten wat de spelregels zijn van de OR. De rechten en plichten van zowel de ondernemingsraad (OR) als de bestuurder staan in de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Het is dus belangrijk dat een nieuw OR-lid de WOR goed leert kennen.
De WOR is dé wet voor alle medezeggenschapsorganen in Nederland. In de WOR staat onder meer wanneer een medezeggenschapsorgaan verplicht is, aan welke eisen dit orgaan moet voldoen, wat de rechten en plichten van de bestuurder en het medezeggenschapsorgaan zijn, welke procedures er gelden en welke opties er zijn als één van de partijen zich niet aan de regels houdt. De WOR biedt een OR-lid dus belangrijke handvatten, zeker in het begin.
Het adviesrecht (artikel 25 WOR), het instemmingsrecht (artikel 27 WOR), het initiatiefrecht (artikel 23, lid 3 WOR) en het informatierecht (artikel 31 WOR) zijn belangrijke bevoegdheden van de OR (en andere medezeggenschapsorganen). Deze bevoegdheden worden vooral zichtbaar zodra de bestuurder een ingrijpende beslissing wil nemen. Vaak moet hij de OR dan om advies vragen. Belangrijke besluiten die alle of groepen werknemers aangaan, bijvoorbeeld op het gebied van de arbeidsomstandigheden of het personeelsbeleid, mag hij alleen nemen als de OR hiermee instemt. Bovendien mag de OR op alle terreinen zelf met initiatiefvoorstellen komen.
Artikel 28 WOR kent daarnaast een aantal zorgtaken toe aan de OR. Zo moet de OR waken tegen discriminatie en de gelijke behandeling van met name mannen en vrouwen, arbeidsgehandicapten en minderheden bevorderen.
Door de kritische opstelling van de OR liggen conflicten met de bestuurder op de loer. De OR formuleert namelijk aanvullende eisen voordat hij instemt met een voorgenomen besluit van de bestuurder en geeft ongevraagd advies. Daarbij behartigt de OR de belangen van zowel de organisatie als de werknemers. In het geval van een conflict is er een duidelijke beroepsprocedure (artikel 26) opgenomen in de WOR. Het is echter verstandiger om het niet zover te laten komen en een dreigend conflict in de kiem te smoren.
In de eerste periode van een nieuwe OR-lid doet een ervaren OR-lid er goed aan om een nieuw OR-lid bij te praten over het informatierecht, adviesrecht, instemmingsrecht, initiatiefrecht, overlegrecht en beroepsrecht. Daarna leest een nieuw OR-lid ook de bijbehorende wetsartikelen goed door. Op rendement.nl/or staat uitgebreide informatie over belangrijke onderwerpen voor de OR.