Grote delen van de Franse werkvloer liggen plat: tankstations zonder brandstof, energiecentrales zonder stroom, luchthavens zonder personeel en wegblokkades voor grote industriële organisaties. Een belangrijke oorzaak van al die chaos is het Franse stakingsrecht in combinatie met het gebrek aan een OR als sterke overlegpartner.
Een ondernemingsraad (OR) in Nederland heeft andere rechten en bevoegdheden dan een OR in Frankrijk. Dat komt omdat het overlegmodel in Nederland de basis vormt, terwijl Frankrijk meer een vechtmodel kent. Zo heeft een OR in Frankrijk bij een reorganisatie geen adviesrecht (tools), terwijl een Nederlandse OR dat wel heeft. In Frankrijk bestaat wel het zogenoemde consultatierecht voor de OR. Maar zodra vakbonden zijn vertegenwoordigd in de organisatie, kan de werkgever met de bond in overleg over de reorganisatie en staat de Franse OR vrijwel machteloos.
Als de Franse vakbonden er niet uitkomen met werkgevers, leggen ze het werk neer in plaats van te polderen. Staken is een wettelijk recht in Frankrijk, maar het opwerpen van blokkades is strafbaar. Nederland kent geen wettelijk stakingsrecht, maar wel het recht om ‘collectief op te treden in geval van belangenverschillen’. Omdat dit vaak tot verwarring leidde, deed de Hoge Raad op 19 juni 2015 (ECLI verkort: 1687) een uitspraak waardoor stakingseisen niet meer zo streng zijn als voor die tijd. Het Europees Sociaal Handvest (ESH) schetst de kaders van een rechtsgeldige staking.
Aanleiding voor de grootschalige stakingen in Frankrijk is de nieuwe arbeidswet die de Franse overheid wil invoeren. Daarin staat dat werkgevers veel meer te zeggen krijgen. Het moet bijvoorbeeld makkelijker worden om personeel aan te nemen en te ontslaan. Maar de meerderheid van de Fransen is tegen die wet. De Franse werkloosheid ligt met net iets meer dan 10% boven het Europese gemiddelde.
Leuk detail: in Frankrijk is de werkgever de voorzitter van de OR.