Het afgelopen jaar zijn de cao-lonen met gemiddeld 2,5% gestegen, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat is de grootste stijging in de afgelopen 10 jaar. De ondernemingsraad (OR) is weliswaar geen partij bij de cao-onderhandelingen, maar heeft wel inspraak bij het beloningssysteem.
De OR heeft instemmingsrecht bij het functiewaarderings- en beloningssysteem. Dit staat in artikel 27, lid 1c van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Volgens dit artikel mag een bestuurder een regeling die betrekking heeft op het beloningssysteem pas invoeren, wijzigen of intrekken als de OR hiermee heeft ingestemd. De vrijheid die een werkgever heeft bij de inrichting van zijn beloningssysteem, en de invloed die de OR hierop kan uitoefenen, hangt af van de vraag of de organisatie onder een cao valt.
Valt de organisatie onder de cao, dan volgt de organisatie meestal de loonontwikkelingen die in de cao zijn vastgelegd. Sinds de tweede helft van 2017 zijn de cao-lonen vrijwel elk kwartaal gestegen, blijkt uit cijfers van het CBS. Van 1,3% in de eerste helft van 2017 tot 2,7% in het vierde kwartaal van 2019. De stijging was het hoogste bij de overheid (2,6%) en het laagst bij particuliere bedrijven (2,4%). De verschillen tussen de bedrijfstakken zijn aanmerkelijk groter. De bedrijfstakken horeca en waterbedrijven en afvalbeheer hadden met 3,1% een fors hogere loonstijging in 2019 dan de bedrijfstak informatie en communicatie (1,6%).
Naar verwachting zullen de lonen in 2020 verder stijgen. Het Centraal Planbureau voorspelde op Prinsjesdag 2019 een contractloonstijging van 2,5%. De Algemene Werkgeversvereniging Nederland (AWVN) komt zelfs uit op een stijging van gemiddeld 3,1%. Dit percentage is vrij hoog doordat de cao-partijen in de sectoren horeca en metaal en techniek forse loonstijgingen zijn overeengekomen.
Bij sommige cao’s zijn de aangesloten organisaties verplicht het cao-beloningssysteem te volgen. Bij andere cao’s is er geen uitgewerkt beloningssysteem of is de werkgever niet verplicht om dit te volgen. Bij zo’n cao heeft de werkgever veel vrijheid om een eigen beloningssysteem te ontwikkelen, net zoals organisaties die niet onder een cao vallen. Hier ligt een belangrijke taak voor de OR om erop toe te zien dat er een transparant en eerlijk beloningssysteem komt.
De OR doet er hoe dan ook verstandig aan om de inhoud van de cao goed te kennen. De raad kan de achterban immers pas goed vertegenwoordigen als de OR-leden op de hoogte zijn van de collectieve arbeidsvoorwaarden. Bovendien kunnen er in de cao aanvullende bevoegdheden voor de OR zijn opgenomen of kan de cao de bevoegdheden van de OR beperken.