Een sociaal plan moet het verlies van arbeidsplaatsen verzachten, maar de maatregelen uit zo’n plan kunnen ‘bijwerkingen’ hebben. Dit blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB).
Soms is (massa)ontslag noodzakelijk. Een werkgever kan dit dragelijker maken door een sociaal plan op te stellen, eventueel in samenwerking met de ondernemingsraad of vakbond. In dit plan kan onder meer worden bepaald dat werknemers recht hebben op een vergoeding of begeleiding naar een nieuwe baan. Deze twee zaken kunnen elkaar echter in de weg zitten, zo stelt het CPB. Een onderzoeker van de instantie vergeleek de effecten van ontslagen door reorganisaties (met sociaal plan) en ontslagen door faillissementen (zonder sociaal plan).
Het CPB kwam door de vergelijking tot een aantal bevindingen:
Dat een werknemer na een sociaal plan qua salaris erop achteruitgaat, kan volgens het CPB komen doordat hij minder uren gaat werken. De ontslagvergoeding die hij heeft gekregen, speelt mogelijk een rol. Die vergoeding kan er ook voor zorgen dat werknemers niet gelijk weer elders aan de slag gaan en de overgang naar nieuw werk dus wordt vertraagd.
Het ontwerp van een sociaal plan is belangrijk. Zo kan het geld dat wordt besteed aan hulp bij de zoektocht naar een baan in mindering worden gebracht op de ontslagvergoeding. Zo’n bepaling zal niet elke werknemer motiveren om te kiezen voor begeleiding naar een nieuwe baan.