Terwijl UWV zich dit voorjaar boog over de aanvraag voor collectief ontslag, zette het Amerikaanse techbedrijf Uber de betreffende werknemers onder druk om te tekenen voor ontslag. Dat blijkt uit onderzoek van NRC. Voor de ondernemingsraad (OR) kwam deze aanpak als een verrassing. Ook zetten de OR, vakbond FNV en UWV vraagtekens bij de noodzaak van het collectieve ontslag.
Dit voorjaar kondigde het Amerikaanse techbedrijf een grote wereldwijde reorganisatie aan. Aanleiding was een omzetverlies van 80% als gevolg van de coronacrisis. Ook op het internationale hoofdkantoor in Amsterdam, dat zo’n duizend werknemers telt, moesten bijna tweehonderd banen verdwijnen. Uber diende hiervoor een aanvraag in bij UWV. Terwijl de aanvraag nog in behandeling was bij UWV, tekenden de meeste werknemers voor ontslag in ruil voor een vergoeding. Dit gebeurde onder grote druk van de werkgever, blijkt uit onderzoek van NRC.
Volgens de Nederlandse ondernemingsraad (OR) schort er nogal wat aan de hele gang van zaken. De Wet op de ondernemingsraden (WOR) schrijft voor dat de bestuurder de OR tijdig om advies moet vragen over een belangrijke inkrimping van de werkzaamheden, zodat de raad nog wezenlijke invloed op onder meer de hieruit voortvloeiende ontslagen kan uitoefenen. De Nederlandse OR kreeg echter pas enkele dagen nadat Uber de ontslagen had aangekondigd het verzoek om hierover advies uit te brengen. Ook heeft de OR, net als UWV en vakbond FNV, twijfels over de financiële onderbouwing van de ontslagronde. De OR bracht in juni weliswaar een positief advies uit, maar met een groot aantal kanttekeningen erbij. Tot teleurstelling van de OR besloot Uber bijvoorbeeld geen gebruik te maken van de NOW-regeling, waardoor collectief ontslag mogelijk niet nodig zou zijn geweest.
Collectief ontslag is alleen toegestaan als UWV de onderbouwing van de ontslagaanvraag heeft beoordeeld en toestemming heeft gegeven voor het ontslag. Volgens UWV was de aanvraag van Uber niet compleet en was er geen goede financiële onderbouwing. Uber leek de Nederlandse ontslagregels echter te willen omzeilen. Uber wachtte de uitspraak van UWV namelijk niet af en zette zijn werknemers – voornamelijk ex-pats – onder grote druk om een vaststellingsovereenkomst te ondertekenen. Ontslag betekent dat zij hun werkvergunning verliezen. Als zij niet snel een andere baan vinden, moeten zij met hun gezin Nederland verlaten. De paar werknemers die de vertrekregeling niet hebben getekend, wachten de beslissing van het UWV af. Als UWV geen toestemming geeft voor het ontslag, moet Uber de werknemers in dienst houden.
Bij een op handen zijnde reorganisatie doet de OR er verstandig aan om niet te wachten tot de bestuurder met een instemmings- of adviesaanvraag komt, maar om zo snel mogelijk met de bestuurder in gesprek te gaan. De OR kan nog veel invloed uitoefenen op een reorganisatie (tool) als de raad op tijd betrokken wordt bij het reorganisatietraject. De OR mag hierbij een externe deskundige inschakelen voor begeleiding en advies (artikel 16 WOR). De OR kan de achterban informeren over de geldende regels en welke gevolgen de verschillende scenario’s kunnen hebben voor (groepen) werknemers.