Om ervoor te zorgen dat een bepaald onderwerp voldoende aandacht krijgt én om de taken te verdelen, kan een ondernemingsraad (OR) een commissie of werkgroep oprichten. Hoewel ze op elkaar lijken, zijn er een aantal belangrijke verschillen.
Werken met commissies of werkgroepen kan de OR een hoop (vergader)tijd besparen. De OR-leden die plaatsnemen in de commissie of werkgroep, nemen dan bepaalde onderwerpen voor hun rekening, zoals OR-verkiezingen, arbozaken, personeelszaken of pensioen. Hierdoor hoeft niet steeds de hele OR zich te buigen over alle OR-zaken. Bovendien is het een manier om er zeker van te zijn dat een bepaald onderwerp voldoende aandacht krijgt binnen de OR.
De spelregels voor het instellen van OR-commissies zijn vastgelegd in artikel 15 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Het instellen van een commissie kan alleen met medewerking van de bestuurder. Hiervoor legt de OR een concept-instellingsbesluit aan hem voor. Hierin beschrijft de OR de taak, samenstelling, bevoegdheden en werkwijze van de commissie (infographic). De bestuurder kan dan bezwaar maken tegen het instellen van de commissie. Komen OR en bestuurder er samen niet uit, dan kan uiteindelijk de kantonrechter beslissen of de OR de commissie nodig heeft om zijn taak naar behoren te vervullen.
Qua samenstelling mag de commissie volledig uit OR-leden bestaan. Een groot voordeel is echter dat ook werknemers mogen plaatsnemen in een OR-commissie. Dat biedt de OR dus de mogelijkheid om gebruik te maken van eventuele specifieke kennis die aanwezig is binnen de organisatie én om de betrokkenheid onder de achterban te vergroten. Wel moet altijd de meerderheid van het aantal commissieleden ook OR-lid zijn. Net als OR-leden hebben commissieleden recht op OR-scholing (artikel 18 WOR) en loondoorbetaling tijdens hun werkzaamheden (artikel 17 WOR), genieten ze bescherming tegen benadeling (artikel 21 WOR) en zijn ze gebonden aan de geheimhoudingsplicht (artikel 20 WOR). Als de meerderheid van het aantal commissieleden ook OR-lid is, kan de OR ook een aantal bevoegdheden overdragen aan de commissie. De OR kan dan bijvoorbeeld een adviestraject uit handen geven en zich concentreren op zaken die niet ondergebracht zijn bij de commissie. De OR moet zo'n overdracht van bevoegdheden uiteraard wel vastleggen in het instellingsbesluit van de commissie.
Voor een werkgroep gelden er een stuk minder regels dan voor commissies. Een werkgroep is namelijk een interne zaak van de OR en bestaat uit uitsluitend enkele OR-leden die zich verdiepen in bepaalde onderwerpen; werknemers kunnen niet deelnemen. Er is daarom ook geen overleg met de bestuurder en geen instellingsbesluit nodig. De OR kan geen bevoegdheden overdragen aan de werkgroep. De werkgroep kan dus bijvoorbeeld wel advies- of instemmingstrajecten voorbereiden en concrete voorstellen doen aan de rest van de OR, maar de daadwerkelijke besluitvorming vindt plaats binnen de OR als geheel. Die besluitvorming kost dan doorgaans wel minder tijd, omdat niet alle OR-leden zich volledig hoeven te verdiepen in alle OR-zaken die de revue passeren. Ook werkgroepen kunnen de OR dus veel (vergader)tijd besparen.