VERDIEPINGSARTIKEL

Wat kan de ondernemer regelen met een levenstestament?

Stel dat u onverhoopt handelingsonbekwaam wordt door bijvoorbeeld een ongeluk of dementie. Dan zal, omdat u niet meer in staat bent uw eigen belangen te behartigen, vaak op verzoek van uw naaste familie bij de kantonrechter worden verzocht om een bewindvoerder te benoemen. Dit duurt echter wel even. U kunt dit voor zijn door een levenstestament op te stellen. Wat houdt dit precies in?

---

Om te voorkomen dat de kantonrechter een rol moet gaan spelen bij het verzoek van uw naasten om aanstelling van een bewindvoerder in het geval van uw handelingsonbekwaamheid, kunt u er (eerder) voor kiezen om uw partner of uw kinderen een volmacht te geven om namens u te handelen bij (onverhoopte) handelingsonbekwaamheid. Uw wensen en instructies voor deze volmacht worden vastgelegd in een zogenoemd levenstestament. Daarbij moet u serieus gaan nadenken over de volgende vragen:

• Aan wie verleent u een volmacht?
• Welke bevoegdheden krijgt deze persoon?
• Is er toezicht nodig op deze persoon en hoe moet dit worden geregeld?
• Treedt de volmacht direct in of pas op een nader vast te stellen moment?
• Wie mag het levenstestament inzien?

Het is verstandig om ook een opvolgend gevolmachtigde te benoemen

Volmacht verlenen

De volmacht verleent u aan één of meerdere personen die u volledig vertrouwt. Vaak is dit de partner als deze er is. Maar wat als u geen partner (meer) heeft of uw partner (tijdelijk) ook iets mankeert? Het is dan verstandig om ook een opvolgend gevolmachtigde te benoemen. Denk hierbij aan één of meerdere van uw kinderen, een broer of zus of een goede vriend.

Belangrijk is dat deze persoon moet handelen in uw belang. Diegene hoeft niet per se alle kennis te hebben, want hij kan ook hulp inschakelen van derden. Wilt u uw familieleden niet met deze zaken belasten, dan kunt u natuurlijk ook overwegen om een professionele gevolmachtigde te kiezen.

Inwerkingtreding volmacht

De volmacht die u opneemt in uw levenstestament treedt direct in werking. Het is belangrijk dat u erop vertrouwt dat de gemachtigde alleen in actie komt als het nodig is. Wilt u niet dat de volmacht direct in werking treedt, dan kunt u eventueel opnemen dat de volmacht pas in werking treedt als er een situatie speelt zoals beschreven in uw levenstestament, bijvoorbeeld als u wilsonbekwaam bent. De voorwaarde wordt zo objectief gemaakt. De gevolmachtigde kan dan alleen beslissingen voor u maken wanneer bijvoorbeeld een arts verklaart dat er sprake is van wilsonbekwaamheid.

Welke voorwaarden moeten bij schenking worden vastgelegd?

Bevoegdheden en wensen vastleggen

Een levenstestament is dus een volmacht, waarin u ook uitgebreid uw wensen in verschillende situaties vastlegt. Wat regelt u in het levenstestament? Hierin kunt u allerlei bevoegdheden en wensen vastleggen. Kijk hierbij wat in uw specifieke situatie van belang is. Er zijn vier categorieën:

• privézaken;
• ondernemingszaken;
• medische zaken;
• overige zaken.

Voorbeelden privézaken

Voor de privézaken kunt u denken aan de volgende zaken:

• Uw financiën. Denk bijvoorbeeld aan het doen van betalingen, maar ook aan het beheren van de effectenportefeuille. Moet de portefeuille in stand blijven of juist niet. Welk beleggingsprofiel mag worden gehanteerd?
• Schenkingen uit uw vermogen. Wilt u een bepaalde schenkingstraditie voortzetten of juist in het kader van estate planning beginnen met een schenkingsplan. Zo ja, mag dit onbeperkt en aan iedereen? Of bijvoorbeeld alleen aan uw afstammelingen en maximaal ter waarde van de jaarlijkse schenkingsvrijstelling? Welke voorwaarden moeten bij de schenking worden vastgelegd?
• Uw onroerend goed. Wilt u dit verhuren of verkopen?
• Een nalatenschap aanvaarden of verwerpen? Wilt u de wettelijke verdeling ongedaan maken?
• Toestemming van echtgenoot. Voor sommige rechtshandelingen die in de wet zijn opgenomen hebben echtgenoten elkaars toestemming nodig.
• Uw wensen met betrekking tot uw uitvaart.
• Uw wensen wat betreft uw social media.

Verleen een volmacht aan uw partner om uw huwelijkse voorwaarden te wijzigen

Volmacht voor woning

Voor het verkopen of verhuren van de echtelijke woning is een volmacht nodig. Hiervoor is meestal toestemming van beide echtgenoten nodig. De volmacht voor het geven van deze toestemming moet expliciet in het levenstestament worden verleend, een algemeen verleende volmacht aan de partner volstaat hiervoor niet.

Huwelijkse voorwaarden wijzigen

Een bijzondere volmacht is de volmacht om uw huwelijksgoederenregime te wijzigen. U kunt overwegen om een volmacht aan uw partner te verlenen om uw huwelijkse voorwaarden te wijzigen. De huwelijkse voorwaarden zijn een overeenkomst tussen u en uw partner, zodat u hiervoor beiden wilsbekwaam moet zijn.

Met het geven van deze specifieke volmacht kan uw partner bijvoorbeeld in het zicht van uw overlijden de huwelijkse voorwaarden wijzigen. In de volmacht moet dan wel de volledige tekst van de gewijzigde huwelijkse voorwaarden zijn opgenomen. Deze wijziging kan een belastingbesparing qua successierechten opleveren.

Welke regelingen kunt u in het belang van uw onderneming opnemen?

Continuïteit van de onderneming

Als u geen beslissingen meer kunt of wilt nemen, heeft dit niet alleen gevolgen in de privésfeer, maar ook voor een eventuele onderneming. Wilsonbekwaamheid leidt tot belet (ontbreken) van de ondernemer, aandeelhouder en de bestuurder. Dit kan voor problemen zorgen. De continuïteit van de onderneming kan hierdoor in gevaar komen. Welke regelingen kunt u in het belang van uw onderneming in het levenstestament opnemen?

Gevolmachtigde IB-onderneming

Voor een IB-onderneming kunt u in uw levenstestament een gevolmachtigde aanwijzen om de zaken met betrekking tot uw onderneming te regelen. Hierbij is het ook belangrijk om vast te leggen wat de eventuele beperkingen voor de gevolmachtigde zijn of wanneer voor bepaalde handelingen toestemming van een benoemde toezichthouder nodig is.

Het is natuurlijk ook van belang dat de persoon die u tot vertegenwoordiging benoemt voldoende op de hoogte is van het reilen en zeilen van uw onderneming. Neem daarvoor alle informatie die hiervoor nodig is op in uw levenstestament. En bespreek dit ook met de benoemde vertegenwoordiger.

U kunt de volmacht ten aanzien van uw aandeelhoudersbelangen regelen

Twee petten directeur-grootaandeelhouder

Als u met uw bv onderneemt, heeft u als dga vaak twee petten op. U bent enerzijds aandeelhouder van de bv en anderzijds ook bestuurder van de bv. U kunt dan niet voor beide functies zaken regelen in het levenstestament. De bv is namelijk een zelfstandige rechtspersoon met eigen rechten en plichten. Wat kunt u wel regelen in uw levenstestament?

U kunt de volmacht ten aanzien van uw aandeelhoudersbelangen regelen. Dit ziet met name op het houden en stemmen in de algemene vergadering van aandeelhouders. Maar ook een volmacht voor de eventuele verkoop van de aandelen of het opheffen van de bv is mogelijk.

Of u uw taak als bestuurder door middel van het levenstestament kunt regelen is onzeker. Voor de zekerheid kunt u jaarlijks bij het vaststellen van de jaarrekening in de notulen van de algemene vergadering van aandeelhouders een opvolgend bestuurder benoemen voor de situatie dat u niet langer beschikbaar bent. Let daarbij op de volgende aandachtspunten:

• Sluit de regeling in het levenstestament aan op de bepalingen in de statuten van de bv?
• Sommige beslissingen moeten door de bestuurder en de aandeelhouder(s) gezamenlijk worden gedaan. Het is dus belangrijk dat deze met elkaar matchen en dezelfde opdracht hebben.
• Geef de gevolmachtigde ook richtlijnen mee over het blijven ondernemen of verkopen van de onderneming.
• Mag de gevolmachtigde een aandeelhoudersbesluit tot dividenduitkeringen nemen?
• Maak een lijstje van vaste aanspreekpunten en belangrijke documenten.

Vaak zijn er naast de statuten ook afspraken gemaakt met de andere aandeelhouders

Afspraken in aandeelhoudersovereenkomst

Bent u niet de enige aandeelhouder of bestuurder? Vaak zijn er dan naast de regelingen in de statuten van de bv ook nog afspraken gemaakt met de andere aandeelhouders voor de situatie dat een van de aandeelhouders wilsonbekwaam raakt. Deze afspraken zijn meestal vastgelegd in een aandeelhoudersovereenkomst.

Als er meerdere bestuurders zijn, is het verstandig dat de bv in de statuten opneemt wat er precies moet gebeuren als een bestuurder wilsonbekwaam raakt. Als er sprake is van een actieve onderneming, is het belangrijk om vast te leggen wat er dagelijks moet gebeuren.

Wensen over medische zaken

Tot slot kunt in het levenstestament ook uw wensen over uw medische zaken vastleggen. Als u zelf geen beslissingen meer kunt nemen, moet ook voor uw medische zaken een vertegenwoordiger optreden. In de wet staat wie dit kunnen zijn en in welke volgorde. De volgorde is: een curator, mentor, persoonlijk gemachtigde, partner, ouder, een kind of een broer of zus.

---

---