Uit brainstormsessies rollen meestal mooie ideeën. Maar op een gegeven moment kan het creatieve proces ook vastlopen. Een frisse invalshoek kan dan helpen, bijvoorbeeld met een negatieve brainstorm.
Als de creativiteit tijdens een brainstormsessie stokt en men in rondjes blijft draaien, of als de aandacht verslapt en er maar geen écht bruikbare ideeën op tafel komen, kan het helpen om de rollen volledig om te draaien. Tijdens een zogenoemde ‘negatieve brainstorm’ kruipt íedereen in de rol van advocaat van de duivel. Zo moeilijk is dat niet, want het is voor de meeste mensen sowieso makkelijker om negatief te denken dan positieve gedachten te formuleren. Men kan er online een willekeurige recensiepagina op naslaan om dit bevestigd te zien. Tijdens een negatieve brainstorm zetten de deelnemers dit gegeven juist in voor positieve resultaten.
De stappen zijn eenvoudig. Om te beginnen formuleert de brainstormgroep de werkelijke probleemstelling, bijvoorbeeld: ‘Hoe versterken we de positie van onze afdeling binnen de organisatie?’. Vervolgens wordt de probleemstelling gespiegeld naar een fictieve, negatieve probleemstelling: ‘Hoe zorgen we ervoor dat de positie van onze afdeling zo snel mogelijk onhoudbaar wordt binnen de organisatie?’. De groep bedenkt zo veel mogelijk methodes om de negatieve probleemstelling te bereiken, zoals ‘de organisatie op kosten jagen’ en ‘zo laat mogelijk reageren op dringende e-mails’. De laatste stap is het spiegelen van deze negatieve ideeën tot positieve oplossingen voor de oorspronkelijke doelstelling: ‘de afdeling kostenefficiënt laten werken’ en ‘een betrouwbare interne communicatiepartner zijn’. Een bijkomend voordeel van deze techniek: omdat deelnemers niet gewend zijn zo te brainstormen, motiveert (e-learning) het hen om actief mee te denken, vergroot het hun betrokkenheid en zullen ze een glim- of zelfs schaterlach waarschijnlijk niet kunnen onderdrukken.