Er worden steeds vaker sollicitatierobots ingezet voor de werving en selectie van sollicitanten. Vaak wordt het argument aangevoerd dat deze robots met algoritmes werken en daardoor onbevooroordeeld zijn en objectief. Maar is dat wel zo?
Deze week plaatste de Britse krant The Guardian een opiniestuk dat geheel door een robot was geschreven. Taalgenerator GPT-3 plaatste als omineuze kop ‘Are you scared yet, human?’ boven zijn schrijven. Menig lezer zal het artikel niet onbewogen hebben gelezen.
Steeds meer taken worden door robots overgenomen. Kunstmatige intelligentie (ook wel: AI, Artificial Intelligence) is met een opmars bezig. Zo bestaan er ook sollicitatierobots die selectiegesprekken met kandidaten voeren en ze videogames laten spelen die hun karaktereigenschappen naar voren brengen. Voorstanders noemen het voorkomen van de ‘unconscious bias’ en tijdbesparing als voordelen. Tegenstanders zijn bang voor racisme en vooroordelen.
Sommige sollicitatierobots registreren ook de toonhoogte van de stem, gezichtsuitdrukkingen en woordkeus van de kandidaat. Hier ligt racisme op de loer. Voor een robot zijn zwarte gezichten moeilijker te ‘lezen’ omdat ze minder contrast vertonen. Daarnaast is het uiten van emoties (boos, blij) op het gezicht cultureel bepaald.
Mede bepalend is de data die is ingevoerd. Wanneer die gebaseerd is op de eigen medewerkers, lopen organisaties kans op selecteren op basis van vooroordelen. Als het personeelsbestand grotendeels bestaat uit witte, hoogopgeleide mannen, kunnen hele groepen uitgesloten worden. De data die in de robot wordt gestopt, is doorslaggevend. Bekend is het verhaal van Tay, de chatbot van Microsoft die in korte tijd een holocaust ontkennende racist werd door de input die ze via het internet ontving.
Toch heeft AI voordelen. Denk aan de tijdrovende klus van het selecteren van kandidaten. Met AI worden de juiste kandidaten er waarschijnlijk sneller uitgepikt. En als zo’n robot inderdaad niet naar naam, leeftijd en geslacht kijkt, spelen er wellicht minder vooroordelen mee dan bij een mens van vlees en bloed.
Een Volkskrantjournalist onderging een selectiegesprek met zo’n sollicitatierobot. Hij sprak met een hoofd op een sokkel: robot Sigmund. Onderin de sokkel zit een camera. De harde schijf van de robot is gevuld met algoritmes en data van trainingen. De uitkomst van het sollicitatiegesprek viel goed uit voor de journalist, maar dat kon ook liggen aan het feit dat de sollicitatierobot erg positief was afgesteld. Meer wetenschappelijk onderzoek is nodig.