Lang niet elke ondernemingsraad (OR) krijgt of benut de kans om via de toezichthouders invloed uit te oefenen op het bestuur van de organisatie. Dat is jammer, want een sterke relatie tussen de OR en toezichthouder kan veel opleveren.
De bestuurder, toezichthouder en OR vormen samen het organisatiebestuur. Een goede samenwerking tussen deze drie partijen is van belang voor het goed functioneren van de organisatie. Als er binnen de driehoek bestuurder-toezichthouder-OR sprake is van wederzijds vertrouwen en constructief overleg, biedt dat kansen om de bedrijfsvoering te verbeteren.
Bij private organisaties houdt de raad van commissarissen (RvC) toezicht op de raad van bestuur (RvB). Bij publieke organisaties, zoals ziekenhuizen, woningcorporaties en hogescholen, vervult de raad van toezicht (RvT) deze rol. De regels voor toezichthouders zijn opgenomen in zogeheten governance codes (artikel). Hierin is ook de relatie met de medezeggenschap geregeld. Werken de OR en toezichthouder goed samen, dan kunnen zij zowel vanuit de werknemers als vanuit het toezicht de koers en continuïteit van de organisatie bewaken.
De Wet op de ondernemingsraden (WOR) bevat de nodige aanknopingspunten die de samenwerking tussen de drie partijen versterken. Zo moet de toezichthouder aanwezig zijn bij de halfjaarlijkse overlegvergadering (artikel 24 WOR) en bij overlegvergaderingen waarbij de OR een adviesaanvraag met de bestuurder bespreekt (artikel 25, lid 4 WOR). De OR doet er goed aan om samen met de bestuurder en toezichthouders afspraken te maken over de rol van de toezichthouder bij deze overleggen. Daarnaast is het zinvol om afspraken te maken over de informele contacten tussen de OR en de RvC of RvT, al dan niet in aanwezigheid van de bestuurder.
De OR kan op verschillende manieren invloed uitoefenen op de samenstelling van de RvC of RvT. De OR kan advies uitbrengen over de benoeming van een nieuw RvC-/RvT-lid en heeft de mogelijkheid om zelf een commissaris voor te dragen. Voor grote vennootschappen (die vallen onder de Structuurwet) geldt zelfs een versterkt aanbevelingsrecht (artikel). Dit aanbevelingsrecht van de OR staat overigens niet in de WOR, maar in het Burgerlijk Wetboek (artikel 2:158 lid 6) of in de cao.
Sinds de invoering van de Wet evenwichtiger verhouding tussen mannen en vrouwen in bestuur en raad van commissarissen per 1 januari 2022 moeten Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen bij nieuwe benoemingen voor de RvC ervoor zorgen dat de RvC voor minimaal een derde uit vrouwen en voor minimaal een derde uit mannen bestaat. Hier moet de OR dus ook op aansturen bij de advisering over een benoeming of voordracht van een kandidaat.