Een voorwaarde voor een WW-uitkering is dat de aanvrager niet verwijtbaar werkloos is geworden. In de praktijk blijkt UWV deze voorwaarde onvoldoende te controleren. En dus komt er een strengere aanpak.
Tv-programma Nieuwsuur meldde deze week dat UWV WW-uitkeringen betaalt aan mensen – met name arbeidsmigranten – die daar geen recht op hebben. Deze personen zijn zelf gestopt met hun werk (ná de voor een WW-uitkering benodigde minimale werkperiode van 26 weken) en daardoor verwijtbaar werkloos, terwijl een WW-uitkering alleen bedoeld is voor werknemers die hun baan zijn kwijtgeraakt zonder daarbij zelf schuld te hebben. Hoewel onder andere werkgevers hier regelmatig melding van maken en werknemers van UWV de problemen ook zouden hebben aangekaart, zou het instituut nog steeds onvoldoende controleren of werknemers verwijtbaar werkloos zijn.
Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is in een Kamerbrief ingegaan op de controles. In het aanvraagformulier voor een WW-uitkering stelt UWV vragen over de beëindiging van het contract en de beschikbaarheid van werk. De vragen hangen af van het contract: tijdelijk (uitzend)contract, oproepcontract of vast contract (tools). Als de toelichting van de werknemer vragen oproept over de mate van verwijtbaarheid bij het ontslag, vraagt UWV om aanvullende informatie. Daarbij krijgt ook de betrokken werkgever vragen over de ontslagreden. UWV vraagt niet of de werkgever nog passend werk heeft voor de (ex-)werknemer die een WW-uitkering aanvraagt.
Volgens de minister zijn meldingen van werkgevers en anderen niet altijd bruikbaar. De meldingen zijn meestal anoniem en missen informatie en bewijs om te kunnen handelen. Om de WW-fraude tegen te gaan, zijn extra maatregelen nodig. Koolmees start onder meer een proef om verwijtbare werkloosheid in de uitzendsector beter te herkennen en UWV gaat data-analyses uitvoeren naar arbeidspatronen die kunnen wijzen op fraude. Denk aan een werknemer die herhaaldelijk zes maanden werkt en daarna drie maanden WW ontvangt. Ook worden arbeidsmigranten strenger gecontroleerd op het beschikbaar zijn voor werk in Nederland. Verder overweegt Koolmees het niet-aanvechten van het ontslag door de werknemer te herinvoeren als criterium voor verwijtbare werkloosheid. Of deze maatregelen genoeg zullen helpen, wordt in de Tweede Kamer betwijfeld.