Kies de juiste vorm van medezeggenschap

De Wet op de ondernemingsraden (WOR) geeft de richtlijnen voor het vormgeven van de medezeggenschap in organisaties. Uitgangspunt van de WOR is dat werknemers optimaal invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming. Welke vorm van medezeggenschap (infographic) daar het beste bij past, hangt in hoofdzaak af van de grootte van de organisatie en de organisatiestructuur. Zodra de onderneming in de regel 50 of meer werknemers telt, is de ondernemer (lees: bestuurder) verplicht om een ondernemingsraad in te stellen (toolbox). In een kleinere organisatie en in grote organisaties kan de medezeggenschap ook op een andere manier vorm krijgen.

Medezeggenschap in kleinere organisaties

Bij organisaties met 10 tot 50 werknemers kan de bestuurder vrijwillig een OR instellen. Sommige cao’s stellen een OR al verplicht vanaf bijvoorbeeld 35 werknemers. Heeft de organisatie geen OR, dan kunnen de werknemers inspraak krijgen via de personeelsvergadering (PV) of personeelsvertegenwoordiging (PVT). De PVT heeft minder bevoegdheden dan de OR en is in feite het ‘kleine zusje’ van de OR. De bestuurder moet een PVT instellen als de meerderheid van de werknemers hierom vraagt. Is er geen OR of PVT, dan moet de bestuurder minimaal twee keer per jaar een personeelsvergadering organiseren, om de algemene gang van zaken en onderwerpen die werknemers belangrijk vinden te bespreken.

Medezeggenschap in grote organisaties

Grote organisaties bestaan meestal uit verschillende onderdelen of vestigingen, vaak met elk een eigen OR. Voor het goed functioneren van de medezeggenschap kan het dan handig zijn om een gemeenschappelijke OR of – naast de lokale ondernemingsraden – een overkoepelende OR (koepel-OR) in te stellen:

• gemeenschappelijke OR: als een ondernemer twee of meer met elkaar samenhangende ondernemingen heeft waarin samen meer dan 50 mensen werken, kan hij hiervoor één gemeenschappelijke OR instellen. De leden zijn werkzaam in de verschillende vestigingen, maar zitten gezamenlijk in de gemeenschappelijke OR. Er zijn dus geen aparte ondernemingsraden per onderneming.
• groepsondernemingsraad (GOR): bij een concern dat uit verschillende onderdelen met elk een eigen OR bestaat, is het mogelijk om voor onderdelen met een grote samenhang en gemeenschappelijke leiding een GOR in te stellen. Een GOR is een koepel-OR en behandelt onderwerpen die betrekking hebben op het deel van de organisatie waarvoor de GOR is ingesteld. De ondernemingsraden per onderdeel of vestiging blijven ook in stand.
• centrale ondernemingsraad (COR): bij grote concerns die uit verschillende onderdelen met elk een eigen OR bestaan, kan het oprichten van een COR (artikel) zinvol zijn. De COR is een koepel-OR voor alle onderliggende ondernemingsraden en overlegt met de concerndirectie over onderwerpen die betrekking hebben op alle of de meeste onderdelen van de organisatie.
• Europese ondernemingsraad (EOR): bij multinationals met vestigingen in verschillende Europese landen, kan een EOR handig zijn. De EOR houdt zich bezig met grensoverschrijdende onderwerpen. Vorig jaar stemde het Europees Parlement in met een voorstel voor herziening van de EOR-Richtlijn (artikel). Naar verwachting zal de regelgeving voor de positie van de EOR in de toekomst dus worden aangescherpt.