VERDIEPINGSARTIKEL
Hoe gaat u plaagdieren in uw bedrijfspand te lijf?
Muizen, ratten, muggen, fruitvliegjes, motmuggen of een wespennest voor de ingang – ook uw organisatie kan last krijgen van ongedierte.
Hoe erg zijn deze vliegende en knagende beestjes eigenlijk? Hoe komt u erachter dat u een probleem heeft? En vooral: wat doet u aan plaagdieren op het werk? Belangrijk is in ieder geval dat u niet zelf gif gaat strooien.
De overlast van ongedierte neemt de laatste jaren fors toe. Waarom dat zo is, weet niemand. Wel is het zo dat de gifbestrijding van ratten buitenshuis sinds 2017 aan strenge regels moet voldoen en de rattenpopulatie sindsdien ernstig toeneemt. Of dat met elkaar samenhangt, is niet duidelijk.
De gedachte alleen al dat er ongedierte in het bedrijfspand is, kan leiden tot stress en concentratieproblemen bij medewerkers. Bovendien kan ongedierte tot gezondheidsklachten leiden. Zo dragen muizen allerlei ziektekiemen met zich mee, zoals toxoplasmose en vlektyfus. Deze kiemen verspreiden zich via de ontlasting. Muizenuitwerpselen en -urinedampen kunnen zelfs op de longen slaan.
Is uw bedrijfspand al oud, dan is het waarschijnlijker dat er ongedierte huist
Weren van ongedierte is arbotaak
Insecten veroorzaken op hun beurt een toename van allergenen. Dit kan allergische reacties bij medewerkers veroorzaken en astma en eczeem verergeren. Het weren van ongedierte behoort dus tot uw arbotaken.
De eerste vraag is of uw bedrijfspand last heeft van zogenoemde plaagdieren. Is uw bedrijfspand al oud, dan is het waarschijnlijker dat er ongedierte huist. Bij een bedrijfspand dat is gebouwd volgens IPM-richtlijnen (Integrated Pest Management) is rekening gehouden met het weren van ongedierte, waardoor de kans op ongedierte kleiner is.
Aan de andere kant zijn nieuwe bedrijfspanden beter geïsoleerd en daardoor een perfecte biotoop voor allerlei (sub)tropische diersoorten. Kakkerlakken bijvoorbeeld gedijen uitstekend bij een temperatuur van rond de twintig graden.
Muizen en ratten komen vaakst voor
Heeft uw organisatie last van een insectenplaag – vliegen, muggen of mieren – dan ziet iedereen de beestjes gewoon vliegen en lopen. Dat is vies en hinderlijk, maar duidelijk. Bij knaagdieren als muizen en ratten zijn vaak alleen de uitwerpselen zichtbaar.
Daarnaast kunnen stukgebeten bekabeling en gaten in de muren wijzen op hun aanwezigheid. Is er buiten sprake van verzakkende tegels rondom de muren, dan kunnen rattentunnels hier de oorzaak van zijn.
Het meest voorkomende ongedierte in Nederland is nog altijd de muis, gevolgd door de rat. Muizen en ratten komen naar binnen door kleine gaten in de muur. Muizen hebben maar een gaatje van één centimeter doorsnee nodig. Als ze niets te eten vinden, zijn ze niet geïnteresseerd
Let wel: een schone werkplek gaat verder dan het opruimen van broodkruimels. Muizen ruiken alles, ook in gesloten kasten, in een papieren zakje (denk aan suikerstaafjes) en volgens sommige experts zelfs door plastic verpakking heen. Bewaar alles wat eetbaar is in uw bedrijfspanden dus het liefst in afgesloten potten.
Muizen eten niet alleen voedselresten, ze verzamelen ook karton, papier en piepschuim voor hun nesten, dus ruim dit ook goed op. Een muis die beet heeft, is vaak het begin van een roedel.
Hetzelfde geldt voor ratten. Waar muizen communiceren met hun buiksmeer, praat de rat met zijn uitwerpselen. Als een rat een goede voedselbron heeft, laat hij daar meer ontlasting achter.
De beste manier om overlast te voorkomen is ook hier hygiëne
Ook fruitvliegjes en wespen
Naast muizen en ratten zijn fruitvliegen een bron van overlast op kantoren met een eigen keuken, zeker in de zomer. Zoals de naam al zegt, leven fruitvliegjes van fruit, maar ook van alles wat in een vuilnisbak wordt gegooid, inclusief bijvoorbeeld verschaald bier.
De beste manier om overlast te voorkomen is ook hier: hygiëne. Dat betekent de vuilnisbak elke dag legen, fruit bewaren in afgesloten boxen en lege bierkratjes de dag na het bedrijfsfeest meteen terugbrengen naar de slijter of de supermarkt.
Een ander ongedierte dat zich voegt naar de seizoenen, is de wesp. In de maanden augustus en september neemt de natuurlijke voedselvoorziening in de vorm van insecten af en zoeken wespen naar alternatieven. Ramen dichthouden is de beste manier om wespen buiten te houden.
Heeft uw organisatie echt last van een wespenplaag, dan is onderzoek geboden: waar komen ze vandaan? Is er een nest? Wespen maken hun nest vaak in een spouwmuur of tussen dakpannen. Maar er zijn ook grondwespen die hun thuisbasis maken onder de grond.
Andere plaagdieren
Is de zomer het jaargetijde van de wesp, de herfst is het seizoen van de vlieg. Heeft uw pand last van clustervliegen, dan hebben ze waarschijnlijk een warme plek gevonden om te overwinteren.
Heeft uw organisatie last van een muggenplaag? Dan is er ergens stilstaand water waar muggen eieren in leggen. Bijvoorbeeld in de kruipruimtes, of een plas water op een plat dak. Ook mieren komen vaak voor in bedrijfspanden, maar het grote voordeel van mieren is dat ze hun nest nooit binnen bouwen. Ze komen alleen maar binnen op zoek naar eten. Schoonmaken is de enige manier om ze buiten te houden.
Het bestrijden van ongedierte is aan strenge wettelijke voorschriften gebonden
Gaten en kieren dichtmaken
De eerste stap in ongediertebestrijding op kantoor is de gaten, kieren en ramen dichtmaken en dichthouden waardoor ongedierte binnendringt. Het daadwerkelijke bestrijden van ongedierte is in Nederland aan strenge wettelijke voorschriften gebonden.
Een muizenval zetten mag, maar u kunt niet zelf zomaar met bestrijdingsmiddelen in de weer. Alleen een vakbekwame en gediplomeerde medewerker mag de handelingen uitvoeren en werken met biociden. Hij moet ook elk jaar een nascholingscursus volgen of eens in de vijf jaar opnieuw examen doen (zie het kader hieronder).
Gediplomeerde bestrijders ten strijde
Ongediertebestrijders moeten zichzelf bijscholen. Iedere vijf jaar moeten ze honderd studiepunten halen op het gebied van bijvoorbeeld klemmen zetten en gifbestrijding. U kunt een aanbieder vragen naar deze studiepunten en waar ze zijn behaald: bij de SPA Groep, bij COVA, bij CPNV, of bij het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD).
Er is ook Stichting Examen en Certificeringsinstituut Plaagdierpreventies (EVM). Zij houden alle behaalde punten bij van geregistreerde bestrijders. Een andere mogelijkheid is kijken of een bestrijder lid is van het PLA..N. (Platform Plaagdierbeheersing Nederland). De meeste leden van PLA..N. zijn kleine aanbieders.
Tot slot is er de Nederlandse Vereniging PlaagdiermanagementBedrijven (NVPB), de andere branchevereniging met 51 vaak grote bestrijders. Deze NVPB heeft in 2013 ook een eigen Keurmerk Plaagdiermanagement ontwikkeld.
Uw organisatie is als opdrachtgever medeverantwoordelijk voor de uitvoering. Stem dus goed af wat de aanpak zal zijn en welke middelen er worden ingezet. Naast de mogelijke schade aan de gezondheid van werknemers kan uw werkgever aansprakelijk worden gesteld. Het is dan moeilijk om die claim te verhalen.
Heeft u eenmaal besloten om professionele hulp in te schakelen, dan moet u een keus maken. Vraag een bestrijder naar zijn plan van aanpak. Een echte professional zoekt namelijk naar de bron van de overlast en kijkt ook waar gaten en kieren in de muren zitten waardoor het ongedierte naar binnen komt, of naar nesten en broedplekken. Gebruikt hij gif (gel of korrels), dan is het gebruikelijk dat hij na zes weken terugkomt voor controle.
Aanbieders van ongediertebestrijden
Prijzen voor bestrijding verschillen sterk per soort ongedierte, populatie-omvang, grootte van de bedrijfsruimte en van het aantal lastig vindbare of bereikbare locaties van het nest.
Maar ook zijn er verschillen tussen aanbieders, waarbij zaken als reisafstand, de voorgestelde aanpak of het uurtarief een rol spelen. De tarieven lopen uiteen van € 90 per kwartier tot € 60 per sessie. Veel bestrijders kunnen (of willen) zich vooraf niet laten vastpinnen op een vast bedrag, omdat dit volgens hen niet past bij de complexiteit en het maatwerkkarakter van ongediertebestrijding.
Heeft uw organisatie regelmatig last van zogenoemde plaagdieren, dan kunt u ook zoeken naar een bestrijder die periodieke controle aanbiedt. Er komt dan iemand om de zes tot acht weken kijken of er in het gebouw sporen te vinden zijn.
Ondoorzichtige markt van ongediertebestrijders
Op internet lijkt de markt voor ongediertebestrijding soms vrij ondoorzichtig. Er zijn grote partijen met professionele salesteams en een grote groep eenpitters. Maar een gunstige schaalgrootte betekent in deze markt niet altijd een lager tarief – dus u zult echt zelf op onderzoek uit moeten.
De beste manier om een goed beeld te krijgen is nog altijd een zo concreet mogelijke vergelijking maken. Benader een paar partijen, vraag wat ze gaan doen en hoeveel het kost. Spreek van tevoren duidelijk af of een probleem-inventarisatie op locatie geld kost of gratis is.