Europese regelgeving die grote ondernemingen verplicht om meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun productieketen, loopt hoogstwaarschijnlijk vertraging op. Het lijkt voor de lidstaten namelijk te kort dag om er nog vóór de komende verkiezingen van het Europees Parlement overeenstemming over te bereiken.
Het gaat hier om een Europese richtlijn die 'Corporate sustainability due diligence directive' gedoopt is, afgekort CSDDD of zelfs CS3D. Met de richtlijn wil de EU duurzaam ondernemen in het bedrijfsleven nog wijdverbreider en ook minder vrijblijvend maken. Ook moet de richtlijn zorgen voor één gelijke set regels voor de hele EU.
De CSDDD legt grote ondernemingen inspanningsverplichtingen op rondom het tegengaan van uitbuiting of milieuvervuiling in hun productieketen. Volgens de oorspronkelijke tekst zou het gaan om ondernemingen met meer dan 500 werknemers en een wereldwijde omzet van € 150 miljoen. Inmiddels zou de grens naar verluidt zijn opgetrokken naar minstens 1.000 werknemers (zie onder 'Stemming over nieuw compromis uitgesteld'). Twee jaar na de inwerkingtreding zouden ook ondernemingen met 250 werknemers of meer en een wereldwijde omzet van minstens € 40 miljoen onder de CSDDD gaan vallen. Het mkb is dus nadrukkelijk uitgezonderd van de regels, maar kunnen indirect wel geraakt worden omdat grote ondernemingen hun hele keten gaan doorvlooien. Deze gang van zaken lijkt op de Corporate Sustainabilty Reporting Directive (CSRD), een andere Europese richtlijn die inmiddels wel al in werking is getreden. De CSRD verplicht grotere ondernemingen om te rapporteren over het gevoerde klimaatbeleid. Daardoor blijkt in de praktijk dat zij ook van hun mkb-toeleveranciers meer vragen op milieugebied. Wel zou de CSDDD overigens voorzien in regels die moeten voorkomen dat het grootbedrijf de nieuwe verplichtingen te veel 'afschuift' op het mkb. Ook biedt de richtlijn lidstaten de mogelijkheid om mkb'ers financieel te ondersteunen om eventuele nieuwe eisen bij te kunnen benen.
Kort samengevat verplicht de nieuwe richtlijn de grote ondernemingen om mogelijke schendingen van mensenrechten en milieuvervuiling in de productieketen op te sporen. De ondernemingen moeten hun best doen om bestaande misstanden een halt toe te roepen of te minimaliseren en mogelijke toekomstige misstanden te voorkomen. Verder moet er onder meer een klachtenprocedure komen voor dit soort zaken en moeten de ondernemingen rapporteren over hun inspanningen op dit terrein. Doen de ondernemingen dit niet of onvoldoende, dan kunnen zij bijvoorbeeld tegen een boete aanlopen. De Europese Commissie erkent dat veel ondernemingen bezig zijn met het verduurzamen van de bedrijfsvoering (toolbox), maar daarbij richten zij zich vaak op de eerste schakel in de productieketen. En de misstanden zitten vaker juist verderop in de keten. Daarnaast gaan de ontwikkelingen in het algemeen te traag.Dit heeft ervoor gezorgd dat de Commissie met verplichtende regelgeving komt.
Aan de CSDDD wordt al sinds 2019 gewerkt. En de invoering van de richtlijn leek eerder in kannen en kruiken, want eind vorig jaar is er een politiek akkoord bereikt over de tekst. Maar eind februari is het voorstel onverwacht weggestemd in de Raad van de EU, met daarin vakministers van alle lidstaten. Onder meer Duitsland pleit voor een fikse afzwakking van de regels. Inmiddels zou er een nieuw compromisvoorstel zijn gemaakt, waar volgens persbureau Reuters in staat dat de grenzen voor ondernemingen zouden zijn opgetrokken naar minimaal 1.000 werknemers en een wereldwijde omzet van € 300 miljoen. Ook zouden ondernemingen langer de tijd krijgen om aan de regels te voldoen. Aanvankelijk zou er op 8 maart opnieuw gestemd worden, maar die stemming is opnieuw uitgesteld, en op het moment van schrijven is er nog geen nieuwe datum vastgesteld. Daarmee begint de tijd wel te dringen als de EU de richtlijn nog in de huidige zittingstermijn van het Europese Parlement wil aannemen. In juni zijn er namelijk verkiezingen voor het Europarlement. Als het nieuwe parlement pas daarna met de richtlijn aan de slag gaat, levert dat dus behoorlijk wat vertraging op.