Na jaren uitstel gaat het er per 1 januari 2024 van komen: de Omgevingswet wordt van kracht. De wet belooft het voor organisaties onder meer makkelijker te maken om een vergunning aan te vragen voor een verbouwing. Wat gaat er gebeuren?
Een ondernemer die in pakweg 2015 een vergunning wilde aanvragen voor de verbouwing van het bedrijfspand heeft het misschien toen al gehoord: ‘wacht even tot de nieuwe Omgevingswet er is, dan gaat dat véél sneller’. Hopelijk heeft diegene daar niet op gewacht, want pas vanaf 1 januari 2024 is de Omgevingswet echt een feit.
De Eerste Kamer heeft namelijk inmiddels ingestemd met de invoeringsdatum, nadat die al verschillende keren is uitgesteld. Die invoeringsdatum is overigens ook van belang voor grote werkgevers die te maken krijgen met de verplichte rapportage over de gereden kilometers door werknemers. De start daarvan hangt namelijk samen met de invoering van de Omgevingswet, en dat is dus 1 januari 2024.
De cijfers bij de Omgevingswet zijn indrukwekkend. De Omgevingswet bundelt namelijk in één wet van zo’n 350 artikelen wat tot nu toe versnipperd is geregeld in 26 wetten en 4.700 artikelen over de leefomgeving. Organisaties die hier wel eens mee te maken hebben gehad zullen waarschijnlijk herkennen dat het niet meevalt om tussen al die regelbomen het bos te blijven zien. En niet voldoen aan een bepaalde regel vertraagt de procedure weer, waardoor het aanvragen van een vergunning een tijdrovend en kostbaar proces kan zijn. Met de komst van de Omgevingswet zou dat (volgens voorstanders) een stuk soepeler moeten verlopen.
Er komt een nieuw digitaal portaal dat moet helpen bij de vereenvoudiging, het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). In die digitale omgeving moet het bijvoorbeeld mogelijk worden om voor een locatie op de kaart te zien welke vergunningsplicht er voor die locatie geldt. De aanvrager geeft aan welke werkzaamheden hij wil gaan uitvoeren en aan de hand daarvan moet hij vragen beantwoorden. De antwoorden maken duidelijk of de aanvrager een vergunning moet aanvragen of niet. En zo wel, dan kan hij in hetzelfde portaal meteen door naar de vergunningsaanvraag.
De vereenvoudiging en de digitale omgeving zijn waarschijnlijk de meest concrete onderdelen van de Omgevingswet, maar daarnaast moet de wet ook zorgen voor een nieuwe manier van werken bij overheden. Namelijk: ‘samenhangend, als één overheid, zorgend voor ketensamenwerking, in samenspraak met de samenleving’, zoals het verwoord is op een de overheidswebsite Aan de slag met de Omgevingswet. Dat klinkt dus in elk geval alsof de zinnen ‘dan moet u niet bij de gemeente maar bij het loket van de provincie zijn’ en ‘daar weten wij niks van, want het formulier dat u heeft ingevuld wordt niet automatisch naar ons doorgestuurd’ verleden tijd zouden moeten zijn.
Doordat de ingangsdatum nu bekend is, kunnen overheden definitief aan de slag met het inrichten van werkprocessen voor de nieuwe wet. Want de papieren regelingen moeten omgezet worden naar praktische toepassingen, zodat organisaties inderdaad soepeler geholpen kunnen worden. Het moet nog blijken of dat allemaal lukt. Tekenend daarbij is dat de Eerste Kamer bij de stemming ook zeker niet onverdeeld enthousiast was: 29 senatoren stemden tegen de invoeringsdatum. Onder meer omdat zij er niet op vertrouwen dat het DSO goed genoeg werkt als de wet op 1 januari 2024 ingaat.