Een ondernemer is in de rechtszaal fiscaal goed weggekomen met een misser met zijn arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV). In een onoplettend moment was niet de ondernemer zelf, maar de bv aangemerkt als verzekeringnemer. Maar van de rechter mag de ondernemer de betaalde AOV-premie toch gewoon opvoeren als aftrekpost.
Een directeur-grootaandeelhouder (dga) met een eigen bv is in de regel niet verplicht verzekerd voor de werknemersverzekeringen (infographic) en moet daarom zelf zorgen voor een inkomensvoorziening bij arbeidsongeschiktheid. Veel dga's sluiten daarom een AOV af. Daarbij is altijd de keuze of de dga die verzekering privé afsluit of via de bv. In het algemeen is een privépolis aantrekkelijker, bijvoorbeeld omdat een eventuele AOV-uitkering dan niet stopt als de bv onverhoopt failliet gaat. Overigens wordt er ook gewerkt aan regelgeving die zelfstandigen verplicht om een AOV af te sluiten, maar die plicht geldt nadrukkelijk niet voor een dga.
In deze zaak ging het om een ondernemer die eerst samen met zijn broer een vennootschap onder firma (vof) runde in interieurbouw. In 2013 zetten de twee hun onderneming voort in de vorm van een bv. Tot dan toe stond de AOV privé op naam van de ondernemer, hij was de verzekeringnemer en de 'begunstigde' van de verzekering. Bij de omzetting naar een bv is - om een volgens het vonnis niet meer te achterhalen reden - de bv aangemerkt als verzekeringsnemer. De ondernemer bleef wel de begunstigde. In 2017 ontdekte de dga die fout, toen hij een hypotheek wilde afsluiten. Hij had toen meteen zijn tussenpersoon gevraagd om dat aan te passen, en was privé de premies voor de AOV gaan betalen, in plaats van dat de bv dit deed.
Betaalde premies voor een AOV zijn in principe aftrekbaar in box 1 van de inkomstenbelasting, als de AOV tenminste recht geeft op periodieke uitkeringen (en niet op een eenmalige uitkering). De dga had dan ook de premies opgevoerd als aftrekpost bij de aangifte inkomstenbelasting. Maar de inspecteur weigerde die aftrek, omdat er helemaal geen AOV-polis bekend was op de naam van de dga. Na bezwaar mocht de dga dan wel de premies aftrekken van na de periode dat hij de verzekeringsfout had ontdekt, maar voor de betaalde premies van 2016 en voor de eerste vier maanden van 2017 kwam het aan op een rechtszaak.
Bij de rechtbank voerde de inspecteur aan dat de dga volgens de letter van het contract in deze periode niet verplicht was om de premies te betalen. Die plicht lag bij de bv. De wet eist dat de premies op de belastingplichtige 'drukken'. Dat was hier niet het geval, en dus was er ook geen recht op aftrek, aldus de fiscus. Daarom had de dga een navorderingsaanslag gekregen voor die aftrek.
Maar de rechter keek er anders naar. Met een blik op jurisprudentie en wet- en regelgeving concludeerde de rechtbank dat het voor de aftrekbaarheid in dit geval niet uitmaakte dat de bv verzekeringsnemer was geworden. Daarbij woog de rechter onder meer mee dat het nooit de bedoeling was geweest om de bv als verzekeringsnemer aan te merken en dat de dga meteen actie had ondernomen toen hij deze fout ontdekte. Al met al was het steeds de bedoeling dat de dga de AOV-premies in privé zou dragen, en daarom waren ze ook wel degelijk aftrekbaar. De navorderingsaanslagen gingen de prullenbak in.
Rechtbank Noord-Nederland, 26 september 2023, ECLI (verkort): 4052