In 2021 werd de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) van kracht. Uit de eerste evaluatie van deze wet komt naar voren dat de WHOA doet waarvoor deze in het leven is geroepen: het voorkomen van het faillissement van levensvatbare ondernemingen. Het midden- en kleinbedrijf (mkb) wordt echter maar beperkt bereikt.
In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC), het kennisinstituut voor het ministerie van Justitie en Veiligheid, evalueerden de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Leiden recent de WHOA (infographic). Uit het onderzoek blijkt dat de WHOA (video) werkt zoals deze is bedoeld. De WHOA geeft levensvatbare ondernemingen in zwaar weer de mogelijkheid om schulden te herstructureren waardoor zij een faillissement kunnen voorkomen. De WHOA leidt niet alleen tot het bereiken van een onderhands akkoord tussen een onderneming en haar schuldeisers, maar draagt ook bij aan de totstandkoming van akkoorden buiten de rechter om.
In de praktijk blijkt de WHOA echter niet altijd even geschikt te zijn voor het mkb. Zo zijn vooral kleinere ondernemers en hun schuldeisers niet bekend met de wet. Daarnaast hebben mkb-ondernemingen vaak te laat door dat zij hun koers moeten wijzigen. Ook de kosten zijn voor menig mkb-onderneming te hoog. Dit komt vooral door de griffierechten maar ook door de kosten die moeten worden gemaakt voor het inschakelen van juridisch en financieel advies. Deze kosten zijn vooral hoog als er veel tijd gaat zitten in het informeren van schuldeisers die niet bekend zijn met de WHOA. Een verdere verlaging van de griffierechten en een betere informatievoorziening zijn aanbevelingen van de onderzoekers om de WHOA meer geschikt te maken voor het mkb. Ook is de duur van het WHOA-traject van tevoren niet goed in te schatten.
Het is wettelijk vastgelegd dat de WHOA binnen drie jaar moest worden geëvalueerd, zoals nu is gebeurd. De onderzoekers geven echter aan dat de evaluatie eigenlijk te vroeg komt. Tot dusver zijn er enkele tientallen akkoorden tot stand gekomen. De WHOA is nog steeds een nieuwe procedure die in de praktijk nog verder vorm moet krijgen. De onderzoekers stellen voor om over vijf jaar een vervolgonderzoek te doen.