Banken mogen gewone betaalrekeningen van klanten opzeggen en in sommige gevallen zijn zij daar zelfs toe verplicht. Dat opzeggen bepalen zij zelf, antwoordde minister Hoekstra op onlangs gestelde Kamervragen. Wel zijn banken verplicht een zogenoemde basisbankrekening aan te bieden binnen de Europese Unie (EU). Een basisbankrekening is een betaalrekening waar iedereen vanaf 18 jaar in Nederland, maar ook in de rest van de EU, recht op heeft.
De Europese richtlijn voor betaalrekeningen, die is overgenomen in Nederlandse wetgeving, is opgesteld om de kosten voor betaalrekeningen en de daaraan verbonden diensten duidelijker en beter vergelijkbaar te maken, het overstappen van de ene naar de andere aanbieder te vereenvoudigen en toegang tot een basisbetaalrekening te waarborgen voor alle inwoners van Europa. Over het stopzetten van Nederlandse betaalrekeningen van Nederlanders buiten Nederland zijn onlangs Kamervragen gesteld. Minister Hoekstra van Financiën maakte in zijn antwoord op de Kamervragen onderscheid tussen gewone betaalrekeningen en basisbetaalrekeningen én het moeten of mogen stopzetten van betaalrekeningen. Banken hebben de plicht om een gewone betaalrekening maar ook een basisbetaalrekening op te zeggen als er niet wordt voldaan aan de eisen van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft). Dan gaat het dus om fraude en wetsovertredingen.
Maar hoe zit het met het opheffen van bankrekeningen als er geen wet is overtreden? De minister gaf aan dat in het geval van een ‘gewone’ betaalrekening banken niet verplicht zijn om rekeningen maar te laten bestaan. Banken bepalen in niet-frauduleuze gevallen zelf hun ondernemingsstrategie als het gaat om aanhouden van betaalrekeningen. Zo kan het voorkomen dat wet- en regelgeving vereist dat er voor bepaalde bancaire diensten buiten de EU een vergunning nodig is. Of dat een bepaald land voor de bank extra risico’s met zich meebrengt. Ook kunnen banken te maken krijgen met extra kosten. Overigens heeft de bank wel een zorgplicht die is vastgelegd in de Algemene bankvoorwaarden. De bank moet bij opzegging van bankrekeningen voldoen aan de wet- en regelgeving en de jurisprudentie die op dit gebied bestaat.
Een basisbetaalrekening is een betaalrekening met basisfuncties waar geen roodstand op mogelijk is. Met een basisbetaalrekening zijn reguliere betalingshandelingen mogelijk, net als bij een normale betaalrekening. Zo kan de gebruiker van een basisbetaalrekening onder andere geld storten, binnen de EU contant geld opnemen aan het loket of bij geldautomaten tijdens of buiten de openingstijden van de bank en betalingstransacties zoals een SEPA-incasso of andere online bankzaken uitvoeren. Bij een betalingstransactie gaat het om transacties met een betaalkaart of online betalingen en overmakingen zoals doorlopende overmakingsopdrachten. Op de bank rust geen verplichting om een basisbetaalrekening aan te bieden aan klanten die buiten de EU wonen. Bij de richtlijn betaalrekeningen heeft de Europese Commissie er namelijk voor gekozen om het recht op een basisbetaalrekening alleen te laten gelden voor bankrekeninghouders die rechtmatig in de EU verblijven en niet voor EU-burgers die buiten de EU wonen. Voor het wettelijk verankeren van het recht op een Nederlandse (basis)betaalrekening voor Nederlanders buiten de EU ziet minister Hoekstra geen directe noodzaak, aldus zijn antwoord op de Kamervragen. Wel blijft hij de ontwikkelingen rond de toegang van Nederlanders in het buitenland tot dienstverlening van banken in de gaten houden en brengt hij het onder de aandacht bij de Europese Commissie.