Hoe herken ik foute argumentatie?

Question

‘Onze afdeling moet inkrimpen, want we moeten nu eenmaal bezuinigen’, aldus de directie. Is dat niet een vreemde redenering? Dat is toch geen argument?

Accepted Answer

U heeft gelijk. Dit wordt ook wel een drogreden (of schijnreden) genoemd. Een argument lijkt hierbij op het eerste gezicht in orde, maar is het niet. Een discussie of overleg kan daardoor aardig worden geschaad. Als u zulke denkfouten in de argumentatie kunt herkennen en benoemen, is er al een hoop gewonnen. Sommige drogredenen worden namelijk bewust gebruikt om zaken te verhullen of anders voor te stellen. Probeer altijd de logica achter een redenering te vinden en begrijpen, en u staat een stuk sterker in de discussie.

Voorbeelden van drogredenen

Er zijn veel verschillende (vormen van) drogredenen. Enkele veelgebruikte komen nu aan bod. Lees eerst de (cursieve) voorbeeldzin en probeer te bedenken waarom het een drogreden is. Lees vervolgens de uitleg en de benaming.

De manager is erg aardig, omdat hij nu eenmaal de vriendelijkheid zelf is.

In feite staat hier twee keer hetzelfde, waarbij de herhaling van de stelling als argument is gebruikt. Er vindt een cirkelredenering plaats (petitio principii), en het voorbeeld in de inleiding valt ook onder dit type drogreden.

Wat weet jij nu van financiën, jij werkt helemaal niet op die afdeling.

Iemand hoeft niet op de afdeling Financiën te werken om er verstand van te hebben. Dit is dan ook geen goed argument, maar een persoonlijke aanval (argumentum ad hominem).

Marktwerking is een slechte zaak, want de meerderheid is ertegen.

Het opvoeren van een zogenaamde (maar niet bewezen) meerderheid moet in dit geval de juistheid van de stelling onderbouwen. Dit argument (ad populum) komt ook voort uit de vooronderstelling dat de meerderheid altijd gelijk zou hebben.

De inflatie gaat volgens de directie nog flink omhoog, we moeten de prijzen dus wel verhogen.

De directie is geen autoriteit op dit gebied, maar de bewering wordt wel als autoriteitsargument opgevoerd (ad verecundiam). Bovendien is de eerste bewering een aanname (premisse) en eigenlijk geen argument.

De verkoop verloopt prima, want anders gaan we het schip in.

Het tegendeel als argument voor eventuele slechte gevolgen of resultaten (ad consequentiam) moet de juistheid van de eerste stelling onderstrepen.

We waren drie dagen op het congres in Londen: het regent daar altijd!

Dit heet overgeneralisatie (secundum quid), waarbij één voorbeeld of een niet-representatieve steekproef een algemene stelling moet onderbouwen.

Als je niet vóór ons plan bent, dan ben je tegen onze missie.

Dit dwingt iemand in een vals dilemma door te stellen dat er maar twee opties zijn, terwijl er natuurlijk ook andere keuzen zijn. Het wordt ook wel zwart-wit-denken genoemd, of het principe van de uitgesloten derde (tertium non datur).

Iedereen weet natuurlijk dat bezuinigingen noodzakelijk zijn.

Door deze formulering is het lastig er tegenin te gaan, terwijl het feitelijk geen argument is. Er is alleen sprake van een ‘bespeling van het publiek’.

Het is nogal een introvert persoon, en dus een slechte verkoper.

De genoemde persoonlijke eigenschap bewijst niet automatisch de juistheid van de tweede bewering. Hier is eigenlijk sprake van ‘stereotypering’: iemand moet extrovert zijn om goed te verkopen.

Natuurlijk moeten we duurzamer werken, geef me één goede reden om dat niet te doen.

Het klinkt logisch, maar is geen argument. In feite wordt hier de bewijslast ontdoken of verschoven naar de gesprekspartner(s). Een vergelijkbare zin:

Bent u het niet eens met dit goede plan, kom dan eerst maar eens met goede argumenten.

Stokpaardje

De in dit stuk genoemde drogredenen vallen allemaal onder fouten in de logica of onjuiste aannamen. Er zijn ook nog een hoop drogredenen door een onjuist gebruik van woorden, oftewel de semantische drogredenen.

Een goed voorbeeld hiervan is de nodeloze herhaling (ad nauseam, letterlijk ‘misselijkmakend’). Het wordt ook wel 'het stokpaardje' genoemd, omdat de juistheid van het argument wordt bewezen door te verwijzen naar een eerder moment:

Zoals we allemaal tijdens de vorige vergadering hebben kunnen zien...

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Hoe herken ik foute argumentatie?

21 november 2023

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema Zakelijke communicatie