In de wet staat dat een werkgever aansprakelijk is voor de schade die een werknemer tijdens zijn werk lijdt. De hoofdregel is dus dat de werkgever de schade (de boete) moet betalen.

Dit is alleen anders als de werkgever kan aantonen dat hij zijn zorgplicht is nagekomen óf als de schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.

Zorgplicht van de werkgever

In het geval van de werkgeversverklaring is de werkgever ieder geval gehouden een deugdelijke werkgeversverklaring te verstrekken. Ook moet u een duidelijke instructie over het gebruik van die werkgeversverklaring en de eigen verklaring geven. In dat geval heeft u een goede kans dat de rechter zal oordelen dat u aan uw zorgplicht heeft voldaan.

Opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer

Van opzet is pas sprake als iemand willens en wetens het doel heeft om een boete te krijgen. In de praktijk zal hier niet snel sprake van zijn. Hiervoor zou een werknemer bijvoorbeeld doelbewust de verklaringen thuis moeten laten en actief om een boete moeten gaan vragen. En zelfs dan is het niet zeker dat hij die boete ook daadwerkelijk krijgt.

Ook bewuste roekeloosheid is een hoge lat die ook zelden gehaald wordt. Aan verschillende voorwaarden moet voldaan zijn:

• De werknemer doet iets dat een risico met zich meebrengt is en de kans dat dit risico zich zal voordoen is aanmerkelijk, en
• De werknemer die de gedraging verricht is op de hoogte van dit risico en is zich er daadwerkelijk van bewust dat de kans dat schade intreedt aanmerkelijk is, en
• De kennis van het risico en het bewustzijn van de aanmerkelijke kans dat schade in zal treden, weerhoudt de werknemer er niet van de gedraging toch te verrichten.

De werkgever moet het bewijs leveren van de aanwezigheid van bewuste roekeloosheid. Dat is geen eenvoudige opgaaf, waardoor het in de praktijk niet snel voorkomt dat een rechter bewuste roekeloosheid bewezen vindt.

Uitzondering voor de avondklokboete?

De avondklok is gebaseerd op de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag. Het is aan de rechter om te bepalen of deze wet aanleiding geeft om de boete tóch door de werknemer te laten betalen, net als bij de verkeersboete. 

Verkeersboetes komen namelijk meestal wél voor rekening voor de werknemer, ook al is geen sprake van opzet of bewuste roekeloosheid. Dit komt omdat de Hoge Raad vindt dat de wet die over de verkeersboetes gaat de bedoeling heeft dat de overtreder de boete krijgt. Daarnaast vindt de Hoge Raad het niet eerlijk dat iemand die met zijn eigen auto rijdt wel de boete zelf moet betalen en de lease- of bedrijfsautorijder niet. Alleen als de werkgever het ontstaan van de verkeersboete heeft bevorderd, is de werkgever alsnog degene die de verkeersboete moet betalen. 

Het is de vraag of de rechter soortgelijke aanknopingspunten ziet waar het gaat om een boete door overtreding van de avondklok.