De belastingen die de waterschappen heffen bij burgers en ondernemers gaan in 2024 flink omhoog, gemiddeld al snel met 12%. Ondertussen wordt er gewerkt aan een wetsvoorstel dat de heffingssystematiek voor de waterschappen met ingang van 2025 moet aanpassen.
De Unie van Waterschappen heeft de verwachtingen voor 2024 van de 21 aangesloten waterschappen gebundeld. Hoewel de tarieven nog definitief vastgesteld moeten worden, blijkt uit de inventarisatie dat de heffing gemiddeld genomen flink omhooggaat. Volgens de Unie moeten waterschappen investeren om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen, daarom steken zij geld in waterbergingen en dijkversterking. Ook hebben de waterschappen te maken met hogere kosten voor ingekochte goederen en diensten.
De Unie van Waterschappen heeft een aantal voorbeeldberekeningen gemaakt van de ontwikkelingen. De cijfers laten zien dat een gezin met een eigen huis en een WOZ-waarde van € 250.000 in 2024 gemiddeld € 416 aan waterschapsbelastingen gaat betalen. Dit jaar is dat nog gemiddeld € 371, een stijging van 12,1% dus. Bij een woning met een WOZ-waarde van € 325.000 gaat de gemiddelde heffing van € 392 naar € 441, ofwel een stijging van 12,5%. Een gezin in een woning met een WOZ-waarde van € 400.000 gaat gemiddeld 12,5% meer betalen: € 465 in 2024 tegen € 413 dit jaar. Voor een alleenstaande huurder betaalt volgend jaar gemiddeld € 188 aan waterschapsbelastingen, een stijging van 11,9% ten opzichte van de € 168 dit jaar. Ook ondernemingen gaan meer betalen, blijkt uit voorbeeldberekeningen van soorten ondernemingen die de Unie desgevraagd heeft gedeeld. De gemiddelde verwachte stijging van de waterschapsbelastingen voor 2024 voor agrarische ondernemingen is 5%. Een groothandel is gemiddeld zo'n 14% meer kwijt en een productiebedrijf circa 13% duurder uit.
De heffing in deze berekeningen is steeds een gemiddelde, want de ontwikkeling van de belastingen verschilt per waterschap. Logischerwijs staat een waterschap met veel stedelijk gebied voor andere keuzes en andere kosten dan een waterschap met veel kwetsbare natuur.
Waterschappen heffen verschillende soorten belastingen:
Een aantal waterschappen hebben ook nog een wegenheffing, omdat zij als extra taak wegen onderhouden. Het meeste geld halen de waterschappen op met de watersysteemheffing en de zuiveringsheffing. In totaal hebben de waterschappen dit jaar € 3,5 miljard aan belastingopbrengsten begroot.
De waterschappen willen zelf graag meer variatie kunnen aanbrengen in de belastingtarieven, en hebben de politiek gevraagd om daar wetgeving voor op te stellen. Eén van de knelpunten is het gevolg dat de WOZ-ontwikkelingen hebben op de watersysteemheffing. De WOZ-waardes van woningen zijn de afgelopen jaren namelijk harder gestegen dan de WOZ-waardes van bedrijfspanden. Tussen 2015 en 2021 kwam de stijging voor woningen uit op 35,8%, terwijl in diezelfde periode de WOZ-waarde van bedrijfspanden met 2,7% daalde. In 2015 betaalden woningeigenaren 77,7% van de kosten voor het deel van de watersysteemheffing dat is gebaseerd op de WOZ-waarde. In 2020 was dit aandeel gestegen naar 82,2%.
Inmiddels heeft de overheid een wetsvoorstel (pdf) klaar dat onder meer dit knelpunt moet oplossen. In dit voorstel staat dat waterschappen voor deze heffing verschillende tarieven moeten hanteren voor woningen en bedrijfspanden. Daarnaast wordt de belastingheffing meer gebaseerd op de gebiedskenmerken van de verschillende waterschappen. Ook krijgen waterschappen de mogelijkheid om voor de aanvoer van water bij onbebouwde grond een extra heffing te vragen aan degenen die daar profijt van hebben. Het wetsvoorstel is in september ingediend bij de Tweede Kamer, maar de behandeling laat nog even op zich wachten.