Mogen we werknemers hun eigen feestdagen laten kiezen?

Question

Niet al onze werknemers hebben er behoefte aan om vrij te hebben met Kerst of Pasen, maar juist wel tijdens andere feestdagen waar geen vrije dag voor gegeven wordt. Mogen we werknemers hun eigen feestdagen laten kiezen?

Accepted Answer

Omdat de beleving van feestdagen inderdaad verandert, kan het geen kwaad uw feestdagenbeleid eens tegen het licht te houden. Veel organisaties volgen de feestdagen uit de Algemene termijnenwet. Een deel van deze feestdagen hebben een christelijke oorsprong, maar in de afgelopen decennia is het aantal christenen in Nederland afgenomen. Tegelijkertijd is door migratie het aantal mensen met een andere religie, zoals moslims en hindoes, langzaam toegenomen. Onder deze veranderde diversiteit zijn de officiële feestdagen hetzelfde gebleven.

Niet vastgelegd in wetgeving

Nergens in de wetgeving staat dat werknemers op bepaalde feestdagen vrij moeten zijn. Voor specifieke regels over feestdagen en werk hoeft u ‘alleen’ rekening te houden met de cao, het arbeidsvoorwaardenreglement en de arbeidsovereenkomst van werknemers.

Sommige organisaties maken hun feestdagenbeleid inclusiever door meer rekening te houden met verschillen tussen mensen. Een vorm hiervan is dat de nationale feestdagen worden losgelaten en werknemers een aantal vrije dagen krijgen toegekend die zij naar eigen inzicht mogen opnemen. Gedeeltelijke vrijheid komt ook voor: werknemers kiezen één of meerdere feestdagen zelf, terwijl voor sommige feestdagen de gezamenlijkheid behouden blijft.

Voorkeuren van werknemers

In een onderzoek uit 2022 in opdracht van Visma | Raet onder 1.101 Nederlandse werknemers werden de volgende dagen het vaakst genoemd als dagen waarop mensen vrij willen nemen in plaats van officiële feestdagen:

Eigen verjaardag (25% van de werknemers)
Oudejaarsdag (22%)
Kerstavond (19%)
Carnaval (10%)
Huwelijksdag (9%)

Ook is er animo voor sinterklaasavond (8%), Dag van de arbeid (7%), Eid al-Fitr (Suikerfeest) (3%), Eid al-Adha (Offerfeest) (3%) en Keti Koti (viering van afschaffing slavernij) (3%). De feestdagen die werknemers het liefst willen inwisselen, zijn Hemelvaartsdag (16%), tweede pinksterdag (14%) en Goede Vrijdag (13%).

Evengoed willen veel mensen deze dagen behouden, vanwege religieuze voorkeuren, om individualisme tegen te gaan of de praktische kant: is het bijvoorbeeld wel zo handig als een organisatie open moet zijn met Pinksteren omdat sommige werknemers dan niet vrij willen zijn? Anderzijds kan een volledige bedrijfssluiting ook kansen wegnemen. Denk aan horeca en winkels.

Zo werknemersvriendelijk mogelijk

Wilt u werknemers meer vrijheid geven, dan kijkt u eerst naar de cao. Biedt die ruimte voor afwijkende afspraken? Is dat niet het geval en bevat de cao geen opties om andere feestdagen te kiezen, dan moeten werknemers in principe een vakantiedag opnemen voor ‘eigen’ feestdagen. Houd het beleid dan alsnog zo werknemersvriendelijk mogelijk door soepel om te gaan met de vakantieverzoeken. Juridisch gezien hoort dat ook zo.

Als uw organisatie niet gebonden is aan een cao óf als u aanvullende of andere regels mag afspreken, kunt u met werknemers in overleg gaan over hun wensen. De ondernemingsraad (OR) is een belangrijke gesprekspartner: de OR heeft instemmingsrecht op de nieuwe regeling. De afspraken legt u vast in een personeelsreglement, waarnaar u verwijst in individuele arbeidscontracten. Let op dat voor een wijziging van arbeidsvoorwaarden werknemers in principe individueel moeten instemmen. Maar dit zal geen groot probleem zijn als zij er niet op achteruitgaan (niet minder vrije dagen, geen verlies aan feestdagentoeslag). Verder moet u voorkomen dat u onderscheid maakt tussen werknemers. Parttimers krijgen het aantal vrije feestdagen naar rato van hun arbeidsduur.

Niet onnodig ingewikkeld

Houd de regeling zo eenvoudig mogelijk. Werknemers kunnen simpelweg met hun leidinggevende en/of collega’s overleggen over het omwisselen van een feestdag. Noem zo nodig dat een vrije dag kan worden afgewezen als het écht tot problemen leidt. Ook kunt u in software voor vrije dagen een aparte categorie met het aantal vrij op te nemen feestdagen toevoegen. Vrije feestdagen die de werknemer niet opneemt, verjaren na vijf jaar, net als andere bovenwettelijke vakantiedagen. Die termijn speelt geen rol als u contractueel vastlegt op welke feestdagen de werknemer vrij wil zijn, maar dat is minder flexibel.

Voor het maken van goede afspraken over feestdagen en werk raadpleegt u de toolbox Zorg voor goede afspraken over feestdagen en werk.

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Mogen we werknemers hun eigen feestdagen laten kiezen?

3 mei 2023

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema's

Direct naar:

Thema Arbeidsvoorwaarden