De meeste Nederlanders willen graag een vereenvoudiging van het belastingstelsel, blijkt uit onderzoek. Maar: bij het afschaffen van specifieke fiscale regelingen mogen de groepen die daar gebruik van maken er niet op achteruit gaan, vindt een meerderheid. Dat is dus een vrij ingewikkelde knoop.
Vraag de doorsnee Nederlander om een mening over belasting betalen, en dan zal het antwoord waarschijnlijk iets van 'een noodzakelijk kwaad' zijn. Maar hoe denkt de Nederlandse belastingbetaler over het belastingstelsel an sich? Dat heeft onderzoeksbureau Motivaction nu uitgezocht in opdracht van het ministerie van Financiën. Daarvoor zijn eind vorig jaar ruim 1.000 Nederlanders ondervraagd.
Uit de enquête blijkt onder meer dat het vereenvoudigen van het stelsel op veel bijval kan rekenen: 72% vindt dat een versimpeling nodig of zelfs absoluut noodzakelijk is. En over wat de voornaamste doelen bestaat ook behoorlijk wat overeenstemming. Zo heeft 80% het goed voor met de Belastingdienst, en noemt als belangrijkste doel dat een simpeler stelsel voor de fiscus beter uitvoerbaar moet zijn. Verder noemt 77% als doel een belastingstelsel waarin duidelijk is wat een extra uur werken oplevert.
De vereenvoudiging blijft ook favoriet als de ondervraagden moeten kiezen tussen een simpeler stelsel of een stelsel met veel regelingen die specifieke groepen burgers en ondernemers helpen. En het is ook populairder dan een stelsel waarbij specifieke burgers en ondernemers worden geholpen en waarmee bepaald gedrag wordt gestimuleerd.
Maar op de vraag of de afschaffing van fiscale regelingen mag zónder dat er een alternatief tegenover staat krabbelen de ondervraagden toch wel enigszins terug. Op die stelling houdt 47% vast aan het credo dat een alternatief niet nodig is, omdat het gaat om de vereenvoudiging. Maar 53% vindt dat er wel degelijk een alternatief moet zijn, omdat de doelgroepen van die fiscale regelingen er niet op achteruit mogen gaan. Ook willen de ondervraagden vooral fiscale regelingen behouden als zij er zelf gebruik van maken, zoals het verlaagde BTW-tarief op voedingsmiddelen. Dit schetst overigens ook precies het politieke dilemma, én de reden dat staatssecretaris Van Rij van Financiën eerder opmerkte dat een versimpeling van het stelsel alleen lukt als kabinet én parlement de rug recht houden. Alle regelingen in het stelsel zijn namelijk ooit bedacht om een specifieke groep te ontzien, en afschaffing gaat dus ook bij die groepen pijn doen.
Uit het onderzoek (pdf) blijkt dus wel enigszins waar de prioriteiten liggen bij belastingbetalend Nederland. Mogelijk kan ook een nieuw kabinet nog z'n voordeel doen met die uitkomsten. Want het huidige kabinet heeft wel al fiscale zaken in gang gezet, zoals de voorbereidingen voor een andere heffing in box 3 en het afschaffen van bijvoorbeeld de middelingsregeling in de inkomstenbelasting, maar een grootschalige stelselwijziging is nog uitgebleven. Mocht een nieuw kabinet zich daar aan willen wagen, dan zou volgens het onderzoek 'werken moet meer lonen' bovenaan de lijst met verbeterpunten moeten staan. Het complete wensenlijstje is: