De werkgever heeft twee belangrijke instrumenten om beroepsziekten tegen te gaan. De risico-inventarisatie & -evaluatie en het bijbehorende plan van aanpak helpen om de aanwezige risico's van een beroepsziekte in kaart te brengen. Vervolgens moet gerichte preventie helpen de vastgestelde risico's te voorkomen. Een lijst van mogelijke beroepsziekten is een extra ondersteuning.
Om beroepsziekten te voorkomen, heeft een werkgever twee belangrijke instrumenten: de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en preventieve maatregelen. Maar om vervolgens een goed beleid op te kunnen stellen, moet wel duidelijk zijn welke beroepsziekten zich in een bepaald werkveld het vaakst voordoen. Want als een verzuimende werknemer getroffen wordt door een beroepsziekte, dan leidt dat soms tot blijvende gevolgen voor zijn gezondheid. De arboprofessional of preventiemedewerker (tools) moet er alles aan doen om beroepsziekten zo veel mogelijk te voorkomen. Daarvoor is in de RI&E een overzicht op te nemen van de mogelijke beroepsziekten in de organisatie. Op beroepsziekten.nl is een uitgebreide lijst in pdf-vorm te vinden die zo compleet mogelijk alle beroepsziekten weergeeft.
Het plan van aanpak geeft vervolgens vorm aan de praktische uitvoering van de preventie van beroepsziekten. De bedrijfsarts kan vaststellen of er bij een werknemer sprake is van een beroepsziekte en hij is ook verplicht om de beroepsziekte door te geven aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Daardoor kan het overzicht van beroepsziekten steeds worden aangevuld. Er is sprake van een beroepsziekte als de werknemer ziek is door een belasting die hoofdzakelijk het gevolg is van het werk of de werkomstandigheden. De werknemer zou dus niet ziek zijn geworden als die ongezonde of onveilige werkbelasting er niet was geweest. Een beroepsziekte tast niet altijd alleen de gezondheid van de werknemer aan; er kan ook sprake zijn van een lagere productiviteit en misschien moet de werkplek of de functie van de werknemer worden aangepast. Ten slotte kan een beroepsziekte leiden tot langdurige arbeidsongeschiktheid (artikel) en misschien wel een juridische claim op het bordje van de werkgever.