Doordat UWV achterloopt met de beoordeling van WIA-aanvragen, verkeren duizenden langdurig arbeidsongeschikten maanden in onzekerheid over hun inkomen. En het einde is nog niet in zicht. De verwachting is dat er de komende jaren alleen maar meer aanvragen voor de WIA zullen worden ingediend.
Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) kampt met grote achterstanden in de beoordeling van aanvragen van langdurig zieken voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Dit zou komen door een tekort aan verzekeringsartsen. Als gevolg daarvan zitten langdurig zieken maandenlang in onzekerheid over hun inkomen en zijn zij afhankelijk van de voorschotten die UWV uitkeert. Werkgevers hoeven het loon na twee jaar ziekte niet meer door te betalen, maar werkgevers die eigenrisicodrager zijn werden door UWV wel aangeslagen voor de voorschotten die de instantie betaalde. Een werkgever die dit eerder dit jaar aanvocht voor de Rechtbank Limburg kreeg van de rechter gelijk. Dat er voorschotten moeten worden betaald, is immers te wijten aan UWV zelf die in gebreke blijft door niet binnen redelijke termijn een beslissing over een uitkering te nemen.
Werkgevers mogen zieke werknemers na twee jaar ziekte ontslaan en ook, als er sprake is van een loonsanctie, de loondoorbetaling stoppen. Werknemers die twee jaar ziek zijn, kunnen bij UWV een aanvraag indienen voor een uitkering op grond van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). De WIA-uitkering is voor mensen die niet meer of minder kunnen werken als gevolg van langdurige arbeidsongeschiktheid. De werkgever kan de werknemer helpen met indienen van de WIA-aanvraag (tool). Deze moet binnen elf weken voor aanvang einde wachttijd (het moment van stoppen van de loondoorbetaling) bij UWV zijn ingediend. UWV moet binnen een redelijke termijn (binnen acht weken wordt geacht redelijk te zijn) op de aanvraag reageren. Werknemers kunnen een voorschot aanvragen op de WIA-uitkering. UWV zal tot eind 2022 geen terugvorderingen (bij afwijzing uitkering of toekenning lager bedrag) uitvoeren als het voorschot een gevolg is van te late beoordeling.
Omdat UWV al jaren achterloopt met keuringen en herkeuringen, er een tekort is aan verzekeringsartsen en het aantal WIA-aanvragen blijft stijgen, heeft demissionair minister Koolmees de mogelijkheden voor een nieuwe werkwijze laten onderzoeken. Als er namelijk niets gebeurt, zal de vraag naar (her)keuringen in 2027 een kwart hoger zijn dan het aanbod. De onderzoekers stellen in hun rapport (pdf) onder andere veranderingen in het stelsel van Ziektewet en WIA voor. Deze beslissing komt bij een volgend kabinet te liggen. Daarnaast zijn er maatregelen om de werkwijze van beoordelingen anders in te richten. Dat moet meteen ook het werk van verzekeringsarts aantrekkelijker maken. Verzekeringsartsen gaan werken volgens een regiemodel in sociaal-medische centra. Ze krijgen meer mogelijkheden voor taakdelegatie: de keuringsarts is verantwoordelijk voor een eigen groep klanten, maar kan hulp van een multidisciplinair team van arbeidsdeskundigen, sociaal-medisch verpleegkundigen, re-integratiebegeleiders, en dergelijke inschakelen.